هەواڵ

Mic Exclusive: رێککەوتن نەکرێت ساڵی داهاتوو هەرێم ناتوانێت نەوت لە رێگەی تورکیاوە هەناردە بکات

Mic
2025-07-22

بەپێی بەدواداوچونێکی دیجتیاڵ میدیای Mic، ئەگەر تورکیا رێککەوتنی هەناردەی نەوت لەگەڵ عێراق نوێ ناکاتەوە، ساڵی داهاتوو ناتوانرێت نەوتی هەرێمی کوردستان لە رێگە بەندەری جەیهانەوە هەناردە بکرێت.

بۆری نەوتی عێراق - تورکیا 28 مانگە یەک قەترە نەوتی پێ هەناردە نەکراوە، ئێستا کە عێراق و هەرێمی کوردستان بۆ هەناردەکردنەوەی نەوت رێککەوتوون، تورکیا بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی رێککەوتنەکەی داوە.

بەپێی بەدواداچوونەکانی دیجتیاڵ میدیای Mic، ئەگەر عێراق و تورکیا رێککەوتنەکە نوێ نەکەنەوە، هەرێمی کوردستان ناتوانێت لە رێگەی بەندەری جەیهانەوە نەوت هەناردە بکات.

بە داخستنی ئەو دەروازەیە بەنداوی بەسرە دەبێتە تاکە دەروازە بۆ هەناردەکردنی نەوتی هەرێمی کوردستان کە عێراق نزیکەی 96%ـی نەوتەکەی لە رێگەیەوە هەناردە دەکات.

ئەگەرچی تورکیا بڕیاری هەڵوەشاندنەوەکەی دەرکردووە، بەڵام میدیای فەرمی عێراق لە زاری سەرچاوەیەک لە وەزارەتی نەوتەوە بڵاویکردەوە، تورکیا رەشنووسێکی بۆ ناردوون تا رێککەوتنەکە فراوان بکرێت بۆ کەرتى نەوت، غاز، کارەبا و پترۆکیمیایی.

ئاژانسی رۆیتەرزی بەریتانی لە زاری بەرپرسێکی باڵای تورکیاوە بڵایکردوەتەوە، ئەنقەرە هێشتاش دەیەوێت بۆرییەکە بەکاربخاتەوە، چونکە ئەو بۆرییە نەوتە دەتوانێت ببێتە بۆرییەکی زۆر چالاک و ستراتیژی بۆ ناوچەکە.

هەنگاوەکەی تورکیا بۆ هەڵوەشاندنەوەی رێککەوتنەکە، بە کارتێکی فشاری ئەنقەرە دەبینرێت تا بەغدا ناچار بکات لەو قەرەبووە 1 ملیار و 500 ملیۆن دۆلارییە خۆش بێت کە دادگای ناوبژیوانی پاریس بەسەریدا سەپاندووە.

هێڵی بۆریی نەوتی عێراق-تورکیا، لە 27ـی ئابی 1973 لەنێوان حکومەتی تورکیا و عێراق واژۆ کرا، بەمەبەستی گەیاندنی نەوتی کەرکووک و کێڵگەکانی دیکەی  بۆ بەندەری جەیهانی تورکی.

 یەکەم هێڵ کە تیرەکەی 40 ئینج و درێژییەکەی 986 کیلۆمەترە، لە ساڵی 1976 کەوتەکار و یەکەم باری تانکەر لە 25ـی ئایاری 1977 بارکرا.

هێڵی دووەمی بۆری کە هاوتەریبە لەگەڵ هێڵی یەکەم و کارەکانی دروستکردنی لە ساڵی 1985 دەستیپێکرد، لە ساڵی 1987 تەواو بوو. بەهۆی ئەم هێڵە بۆرییەوە کە تیرەکەی 46 ئینجە، توانای گواستنەوەی ساڵانە بۆ 70.9 ملیۆن تۆن بەرزبووەوە.

ساڵی 2010 هەرێمی کوردستان لە کێڵگەی خورمەڵەی سنوری پارێزگای هەولێرەوە هێڵێکی دیکەی بە بۆریەکەوە لە فیشخاپور بەستەوە، ساڵی 2013 لە رێگەیەوە دەستی بە هەناردەی نەوتی کوردستان کرد.

بۆری نەوتی کەرکووک - بەندەری جەیهان تا ساڵی 2023، رۆژانە 1.6 ملیۆن بەرمیل نەوت دەگواستەوە، کە 450 هەزار بەرمیل نەوتی هەرێمی کوردستان بوو.

25ـی ئازاری 2023، دادگای ناوبژیوانی پاریس بڕیاری دا کە دەبێت تورکیا 1 ملیارو 500 ملیۆن دۆلار وەک قەرەبوو بە عێراق بداتەوە، لە بەرامبەر ئەو نەوتەی هەرێمی کوردستان کە لە نێوان 2014 و 2018 بێ رەزامەندیی بەغدا فرۆشتوویەتی.

لە دوای دەرکردنی بڕیارەکەی دادگای ناوبژیوانی پاریسەوە، هەناردەی نەوت لە رێگەی بۆرییەکەوە راگیراوە، تورکیا تانەی لە بڕیارەکە داوە و داوای هەڵوەشاندنەوەی دەکات.

ئەگەرچی بۆریەکە لە 2023ـەوە ناکرایە، بەڵام رێککەوتنەکەی چالاک بوو، رۆژی 21ـی تەمموزی 2025، رۆژنامەی فەرمی تورکیا بڕیارێکی بە واژۆی سەرۆککۆماری تورکیا بڵاوکردەوە کە رۆژی 27ـی تەمموزی 2026ـی وەک دوایین وادە بۆ کارکردن بە رێککەوتنەکە دیاریی کردووە.

بابەتی لێکچو

More News

Most Popular

هەواڵ

بەهۆی پرۆژەیەکی دامەزراوەی ڤیژنەوە چەند سەرمایەدارێک کۆمەکی دارایی پێشکەشی نەخۆشخانەی هیوا دەکەن

Mic
2025-07-24


دوای ئیڤێنتێکی دامەزراوەی ڤیژن بۆ لێکۆڵینەوەی ستراتیژی لەسەر رەوشی کەرتی تەندروستی لە سلێمانی و ئاشکراکردنی کەموکوڕییەکانی نەخۆشخانەی هیوا، چەند سەرماییەدارێک لەسەر ئەرکی خۆیان پێداویستییەکاننیان دابینکرد

ئەمڕۆ پێنجشەممە، چەند سەرمایەداريکی شاری سلێمانی بڕیاریاندا کە ئەرکی چاککردنەوەی ئامێری تیشکی (MRI) نەخۆشخانەی هیوا بگرنە ئەستۆ، ئەوەش دوای ئەوەی د. یاد نەقشبەندی ـ بەڕێوەبەری نەخۆشخانەکە لە ئیڤێنتێکی دامەزراوەی ڤیژن دا باسیلەوەکرد کە ئامێرەکە لەکارکەوتتوە و بەهۆی نەبوونی بودجەوە چاک نەکراوەتەوە.

سەرمایەدار جەمالی حاجی علی و بازرگانانی بازاری شەوکەتی مەلا ئەرکی چاککردنەوەی ئامایرەکەیان لە ئەستۆ گرتووە کە ٢٦٥ ملیۆن و ٧٥٠ هەزار دینارە.

شەممەی رابردوو دامەزراوەی ڤیژن بۆ لێکۆڵینەوەی ستراتیجی، سیمینارێکی بە ناونیشانی "کەرتی تەندروستی لەنێوان ئاڵنگارییەکان و دەرفەتەکانی گەشەسەندندا" ريکخست کە تێیدا سەباح هەورامی بەڕێوەبەری گشتی تەندروستیی سلێمانی چەندین ئامار و داتای پەیوەست بە کەرتی تەندروستی خستەڕوو. هاوکات د. یاد نەقشبەندی، بەڕێوبەری نەخۆشخانەی هیوا باسی لە گرفتەکانی بەردەمیان کرد .

یەکێک لە کێشەکانی نەخۆشخانەکەش لەکارکەوتنی ئامێری تیشک بوو کە بەهۆیەوە هەزاران نەخۆش ناچاربوون روو لە تاقیگو ئەهیلیەکان بکەن.

دامەزراوەی ڤیژن لە چوارچێوەی پڕۆژەی چاوی کراوەدا بانگهێشتی بەرپرسانی باڵای حکومەت دەکات، بۆ خستنەڕووی داتا و زانیاریەکان لە کەرتە جیاوازەکاندا، بە ئامانجی رەخساندنی شەفافیەت و بەشداری زیاتری هاوڵاتیان و گەشەپێدانی هەرێمی کوردستان.

TVPodcastهەواڵبنکۆڵکاری دەربارەی ئێمە 18-

ریکلاممان لەگەڵ بکە

+964 (0)770 153 6483

[email protected]

Designed and developed by AVESTA GROUP

Mic News. ©2021 All rights reserved