هەواڵ

کشانەوەی کتوپڕی ئەمریکا شڵەژانی ئەمنی لە عێراق دروستکردووە

کشانەی هێزەکانی ئەمریکا لە بنکەی سەربازی عەین ئەسەد و فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتیی بەغدا، ترسی خستوەتە دڵی بەشێک لە بەرپرسانی باڵای ئەمنی عێراق و شڵەژانی دروستکردوە، هەندێکی تریشیان بەسەرکەوتنی هەوڵی حکومەتی دەزانن بۆ دەرکردنی ئەمریکا.

کشانەوەی کتوپڕی هێزەکانی ئەمریکا مانگێک پێش وادەی دیاریکراو، گومانی لای بەرپرسان و شرۆڤەکاران دروستکردووە، وەک ئاماژەیەک بۆ دەستپێکردنەوەی گەڕێکی دیکەی شەڕ لە نێوان ئیسرائیل و ئێران لێکیدەدەنەوە کە رەنگە پریشکی ئەمجارە عێراقیش بگرێتەوە.

دەستپێکردنی کشانەوەی هێزەکانی ئەمریکا لە بەغداوە بۆ هەرێمی کوردستان، مانگێک پێش وادەی دیاریکراوە، کە بڕیاربوو لە مانگی ئەیلول رێککەوتنی نێوان واشنتن و بەغدا بۆ کشانەوە جێبەجێبکرێت، شڵەژانی ئەمنی دروستکردووە و ترسی خستووەتە دڵی بەرپرسانی ئەمنی.

یاسر وتوت، کە ئەندامی لیژنەی ئاسایش و بەرگریی پەرلەمانی عێراقە، سەرسوڕمانی خۆی نيشانداوە لە کشانەوەی هێزەکانی واشنتۆن لە عەین ئەسەد لە رۆژئاوای عێراق و پێوایە ئەو هەنگاوە هەڕەشە لە تێکچونی ئاسایشی عێراق دەکات.

هەرچەندە لە دوو رۆژی رابردوودا باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە عێراق روونکردنەوەیەکی داو تێیدا ئاماژەی بەوەکرد، ئەرکی هێزەکانیان بۆ راوێژکاری دەگۆڕێت و لە رووبەرووبەنەوەی داعش بەردەوام دەبن، بەڵام ئەمە بەس نەبوو بۆ رەواندنەوەی نیگەرانی بەرپرسانی ئەمنی عێراق.

ماوەی 20 ساڵ بەسەر نەمانی رژێمی بەعس لە عێراق تێدەپەرێ و تا ئێستا هێزی سەربازیی ئەمریکی کە لە ژێر ناونیشانی جۆراوجۆر لە عێراقن، هەن.

ئەمریکا تا ساڵی 2011 بە بیانووی ریشەکێشکردنی بەعس و گەڕاندنەوەی سەقامگیری بۆ عێراق و دوای 2014 ش بە هۆی بوونی داعش، سەربازان و راوێژکارانی سەربازیی خۆی لە عێراق نەکشاندۆتەوە.

لەكاتێكدا سەباح نوعمان، وتەبێژی فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکان، کشانەوەی هێزەکانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە عێراق بە یەکێک لە دەستکەوتە هەرە بەرچاوەکانی حکومەت ناوبرد.

نوعمان ئاماژەی بەوەشکردوە، کشانەوەی هاوپەیمانان بەڵگەیەکی رونە کە حکومەت دەتوانێت سەقامگیری وڵات بپارێزێت و چیتر پێویستی بە پشتیوانی دەرەکی نییە.

پێچەوانەی وتەبێژی فەرماندەیی گشتیی هێزە چەکدارەکان؛ ئەسكەندەر وتوت، دەڵێت، هەنگاوەکەی ئەمریکا لەم کاتە هەستیارەدا جێگەی سەرسوڕمانە، بە لەبەرچاوگرتنی ئەو هەڵكشانە سیاسی و ئەمنییە توندانەی بەرۆكی ناوچەكەی گرتووە.

پاش لەناوبردنی داعش، ئەمریکا هەزاران سەربازی خۆی لە عێراق کشاندەوە، بەڵام ئێستا نزیکەی دوو هەزار و 700 سەربازی لە عێراق هەیە و واشنتن ئەرکی بەشێک لە هێزەکانی کۆتایی پێدێنێت و بەشێکیشیان ئەرکیان بۆ راوێژکاری دەگۆڕێت.

ئەو كشانەوە كتوپڕش دوای ئەوەدێت، ئەمریکا هەڵوێستێکی توندی لە دژایەتیكردنی دەرکردنی یاسای حەشدی شەعبی دەربڕی و بە فروانبوونی هەژمونی ئێران لە عێراق دەزانێت، کە بەشێک لەلایەنە شیعەکان بەتوندی کار بۆ تێپەڕاندنی دەکەن لە پەرلەمان.

لەچەند رۆژی رابردوودا عەلی لاریجانی، ئەمینداری گشتی ئەنجومەنی باڵای ئاسایشی نیشتمانی ئێران، یاداشتێکی لێکتێگەیشتنی لەگەڵ عێراق سەبارەت بە ئاسایشی سنورەکان واژۆ کرد، ئەمەش بە هۆکارێکی دیکەی خێراکردنی کشانەوەی ئەمریکا لە عێراق لێکدەدرێتەوە.

چاودێرانی سیایی و شرۆڤەکاران پێیان وایە لە بەرژەوەندی عێراقدا نییە هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لەم کاتە گرنگ و هەستیارەدا بکشێتەوە، چونکە بۆشایی ئەمنی دروست دەبێت و ترس لە تێکچونی دۆخی ئەمنی عێراق دەکرێت.

هەواڵ

هەفتەیەکی یەکلاکەرەوە چاوەڕێی مووچەی مانگی حوزەیران دەکات

شاندێکی هەرێمی کوردستان دەچنەوە بەغدا، بۆ یەکلایکردنەوەی کێشەی داهاتی ناوخۆ و دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان، چارەسەرکردنی گرفتی بەردەم ناردنی مووچەی مانگی حوزەیران.

چاوەڕوان دەکرێت تا کۆتایی ئەم هەفتەیە وەزارەتی دارایی عێراق مووچەی مانگی شەشی مووچەخۆران و فەرمانبەرانی هەرێم خەرج بکات، هەفتەی داهاتووش دەست بە دابەشکردنی بکرێت.

بەپێی ئەو زانیاریانەی دەست دیجیتاڵ میدیای MIC کەوتووە، شاندێکی باڵای هەرێمی کوردستان بۆ گفتوگۆ لەسەر داهاتی ناوخۆ و هاناردەکردنەوەی نەوت سەردانی بەغدا دەکەن، گرفتەکانی بەردەم ناردنی مووچە لادەبەن.

هەر بەگوێرەی زانیارییەکان پێشبینی دەکرێت؛ هەریەک لە ئاوات شێخ جەناب وەزیری دارایی و کەمال محەمەد، وەزیری سامانە سروشتییەکان ئەندامی ئەو شاندە دەبن کە دەچنە بەغدا بۆ بڕیاردان لەسەر داهاتی ناوخۆ و هەناردەکردنەوەی نەوت.

رۆژی سێشەممەی رابردوو ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بریاریدا مووچەی مانگی حوزەیران خەرجبکات ئەگەر هەرێمی کوردستان داهاتی ناوخۆ و نەوت رادەست بکات.

ئامانجی یەکەمی شاندەکەی هەرێمی کوردستان یەکلایکردنەوەی پرسی داهاتی ناوخۆیە بۆ ئەوەی بەربەستەکانی بەردەم ناردنی مووچەی مانگی شەش لا بچن.

رۆژی پێنجشەممە ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بە فەرمی نووسراوی خەرجکردنی مووچەی مانگی حوزەیرانی موچەخۆران و فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستانی رادەستی وەزارەتی دارایی عێراق کرد.

پێشتریش تەیف سامی، وەزیری دارایی عێراق رایگەیاند بوو، هەرکات هەرێمی کوردستان 120 ملیار دینار داهاتی ناوخۆ بنێرێت و ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق رەزامەندی بدات پارەی مووچەی مانگی حوزەیران خەرج دەکات.

وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان رایگەیاندووە، 120 ملیار دینارەکەیان ئامادەیە و هەرکات بەغدا مووچە خرجبکات؛ ئەوانیش پارەکە رادەست دەکەن.

لەسەر پرسی هەناردەکردنەوەی نەوتی، هەولێر و بەغدا رێککەوتوون و تورکیاش ئامادەیی دەربڕیوە بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوت، تەنها رازیکردنی کۆمپانیاکانی نەوت ماوە، کە ئەویش نزیکە لەوەی رازی بکرێن.

پێشتریش سەرچاوەیەک بە MIC راگەیاندبوو، وەزارەتی دارایی هەرێم لیستی مووچەی ئامادەیە و هەرکات لە بەغداوە پارە هات، لیستەکە بڵاودەکاتەوە و دەست بەدابەشکردنی مووچە دەکات.

بەپێی دوایین رێککەونی هەولێر و بەغدا، دەبێت مانگانە هەرێمی کوردستان 120 ملیار دینار رادەستی بەغدا بکات و رۆژانەش 230 هەزار بەرمیل نەوت لە رێگەی کۆمپانیای سۆمۆوە هەناردە بکات، لەبەرامبەریشدا حکومەتی عێراق پارەی مووچەی هەرێمی کوردستان خەرج دەکات.