هەواڵ

یەکەم هێرش روویدا.. ئەحمەد شەرع گوشاردەکات هەسەدە رازیببێت بە رێککەوتن؟

یەکەم شەڕ و رووبەڕووبوونەوە لەنێوان هەسەدە و سوپای نوێی سوریا روویدا، هەرچەندە هەردولا یەکتری بە دەستپێشخەری بۆ شەڕەکە تۆمەتباردەکەن، بەڵام رووداوەکە پەیوەندی بە هەوڵەکانەوە هەیە بۆ ئەنجامدانی رێککەتن لەنێوان ئەحمەد شەرع و مەزڵوم عەبدی.

شەوی 2ـى ئاب، هێزەکانی سەر بە سوپای حکومەتی راگوزەری سوریا هێرشیان کردە سەر هێزەکانی سوریای دیموکرات، لەبەرامبەردا هەسەدە بە توندی وەڵامی دانەوە، پاشان هەردوولا یەکترییان بە ئەنجامدانی هێرشەکان تۆمەتباردکرد.

رووبەڕووبوونەوەکە له‌ شارۆچکەی دێرحافر له ‌حه‌له‌ب روویدا، فەرمانگەی راگەیاندن و پەیوەندییەکانی وەزارەتی دەرەوەی سووریا بە میدیای فەرمیی وڵاتەکەی راگەیاندووە، هێزەکانی سوپا کاردەکەن بۆ ئەوەی وەڵامی سەرچاوەی ئەو هێرشانە بدەنەوە کە گوندە سڤیلنشینەکانیان لە نزیک هێڵەکانی بڵاوبوونەوەین سوپا، کردوونەتە ئامانج.

لەبەرامبەردا، ناوەندی ڕاگەیاندنی هێزەكانی سووریای دیموكرات – هەسەدە سەبارەت بە وەڵامی ڕاگەیاندراوێكی وەزارەتی بەرگریی حكومەتی کاتی دیمەشق رایگەیاند، تەواوی بەیاننامەی وەزارەتی بەرگریی سووریا ڕەتدەكەنەوە، كە دەڵێن: هێزەكانی قەسەدە هێرشی مووشەكییان كردە سەر ماڵی هاوڵاتییان، بە پێچەوانەوە گرووپە بێ دیسپلینەکانی سەربە هێزەکانی حکومەتی سوریا بەردەوامن لە پێشێلکردنی هێڵەکانی پێشەوەی بەرگریی لە ناوچەی دێرحافر.

ئەوەش خراوەتەڕوو، هێزەكانیان تا ئەوپەڕی دانبەخۆداگرتن ئارامی گرتووە بەرامبەر بە هێرش و هەراسانكارییە دووبارەكانی ئەو گرووپانە، كە لە ماوەی ڕابردوودا بەردەوام بوون لە هەڵكەندنی خەندەق و گواستنەوەی چەكداران، بۆ پەرەپێدانی گرژییەكان.

بەپێی بەدواداچوونەکان، سەرەتا گروپی سلێمان شا کە زۆربەیان تورکمانن هێرشەکەیان ئەنجامداوە، دوای ئەوەی هەسەدە وەڵامی داونەتەوە حەوت کەس لە گروپی سلێمان شا بریینداربوون، لە ئێستادا دۆخەکە ئارام بووەتەوە.

دوای کەوتنی بەشار ئەسەد، هێزەکانی سوریای دیموکرات و سوپای نوێی سوریا بە سەرکردایەتی ئەحمەد شەرع، بە گومانەوە مامەڵە لەگەڵ یەکتری دەکەن و سەنگەرەکانیان بەرامبەر یەکتری قایمکردووە، سەرەڕای رێکەوتنێکی 10 خاڵی لەنێوانیاندا.

بەپێی بەدواداچوونەکان، گومان دەکرێت گروپەکەی سلێمان شا کە بە نزیک لە تورکیا ناسروان، بە مەبەست ئەو هێرشەیان ئەنجامدابێت و ئامانجیان بوبێت بەرەیەکی تڕی شەڕ بکەنەوە،، بەڵام وەڵامی توندی هەسەدە لەلایەک و سەرقاڵبوونی سوپای نوێی سوریا بە شەڕی درووزەکان لە پارێزگای سوەیدا، رێگەی بە بەردەوامی شەڕەکە نەدا.

حکومەتی راگوزەری سووریا سورە لەسەر هەڵوەشاندنەوەی هەسەدە و تێکەڵکردنی ئەندامانی هەسەدە بە سوپای داهاتووی سوریا، بەڵام هەسەدە پێداگرە لەسەر ئەوەی بەم پێکهاتە و تایبەتمەندییەی ئێستا هەیەتی، ببێتە بەشێک لە سوپاکە.

هەرئەوش گومانی دروستکردووە، کە ئەحمەد شەرع بیەوێت فشار لە هەسەدە و بەتایبەت مەزڵوم عەبدی بکات بە رازیبوون بە رێککەوت، بەڵام کردنەوەی بەرەیەکی تری شەڕ رەنگە ئەنجام خراپی بۆ ئەحمەد شەرع لێبکەوێتەوە، هەربۆیە بە بەیاننامەیەک کۆتایی بە ئاڵۆزییەکان هێنرا.

هەواڵ

داهات و نەوت… هەولێر و بەغدا رێککەوتنی نوێ بۆ ناردنی مووچە دەکەن

داهات و نەوت حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان دەباتەوە سەرمێزی گفتوگۆ، جێگرى سەرۆکى ئەنجومەنى نوێنەرانى عێراق دەڵێت، رێککەوتن لەسەر نەوت کراوە و  لێکتێگەیشتنى باشیش لەسەر دۆسیەی داهاتە نانەوتییەکان هەیە. 

 دۆسیەی نەوت و داهاتە نانەوتییەکان، چارەنووسی مووچەی مانگی حوزەیرانیان و مانگەکانی دواتریان بە ئەنجامدانی رێککەوتنی نوێ لەگەڵ حکومەتی عێراق بەستوەتەوە. 

بەپێی زانیارییەکانی دیجیتاڵ میدیای Mic، حکومەتی عێراق داوای نیووەی کۆی داهاتە نانەوتییەکان دەکات، بەڵام حکومەتی هەرێمی کوردستان ئەوە رەتدەکاتەوە. 

حکومەتی هەرێمی کوردستان پێشنیازی کردووە، تەنها نیووەی ئەو داهاتانە بۆ حکومەتی عێراق بگەڕێنێتەوە کە بە داهاتی فیدراڵی دادەنێرن.

هەرێمی کوردستان پشتی بە مادەی 29ـی یاسای کارگێڕیی دارایی ساڵی2019ـی عێراق بەستووە، کە تێیدا هاتووە، 50%ی داهاتی رسومات و باجی فیدراڵی لەو فەرمانگانەی لەلایەن حکومەتی ناوەندییەوە بەڕێوەدەبرێن بۆ پارێزگاکان دەبێت.

شاخەوان عەبدوڵا، جێگرى سەرۆکى ئەنجوومەنى نوێنەرانى عێراق لە لێدوانێکی رۆژنامەوانیدا بەبێ باسکردنی وردەکارییەکان زانیارییەکانی دیجیتاڵ میدیای Micـی پشتراستکردەوە و رایگەیاند، لەئێستادا لێکتێگەیشتنى باش لەسەر دۆسییەى داهاتە نانەوتییەکانى هەرێمى کوردستان هەیە. 

دۆسیەی نەوت یەکێکی دیکەیە لە تەوەرەکانی گفتوگۆ، حکومەتی عێراق داوای 280 هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانە دەکات، هەرێمی کوردستان رایگەیاند، بەهۆی هێرشە درۆنییەکانەوە ناتوانێت ئەو بڕە بدات. 

عێراق وەک تێگەیشتنێک بۆ دۆخی بەرهەمهێنانی نەوت ئامادەیی دەبری هەر بڕە نەوتێک وەبگرێت کە لە هەرێمی کوردستانەوە رادەستیان بکرێت. 

شاخەوان عەبدوڵا، جێگرى سەرۆکى ئەنجوومەنى نوێنەرانى عێراق سەبارەت بە دۆسییەى نەوت ئاماژەی بۆ ئەوەکرد، کۆتایی هاتووە و هەرێمى کوردستان و عێراق رێککەوتنیان لەسەر کردووە.

نزیک دەبینەوە لە ناوەڕاستی مانگی ئاب، بەڵام مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان هێشتا چاوەڕوانی مووچەی مانگی حوزەیرانن. 

سەبارەت بە چارەنووسی مووچە و وادەی ناردنی لەلایەن بەغداوە شاخەوان عەبدوڵا وتى، لەگەڵ رێککەوتنى کۆتایی، بەغداد مووچەش دەنێرێت.

ناوەڕاستی مانگی تەمووزی ئەمساڵ، هەولێر و بەغدا لەسەر  پرسی مووچە و نەوت رێککەوتنێکییان راگەیاند، بەپێی رێککەوتنەکە هەرێمی کوردستان مانگانە بڕی 120 ملیار دینار داهاتی نانەوتی رادەستی بەغدا بکات، جگە لە رادەستکردنی بڕی 230 هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانە بە کۆمپانیای سۆمۆ.

 دوای ئەو دوو مانگەش مانگانە 50٪ی داهاتی نانەوتی رادەست بکرێت لەگەڵ هەمان بڕی نەوت، لە بەرامبەردا، وەزارەتی دارایی عێراق مانگانە مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان خەرج دەکات، بەڵام وادیارە ئەو رێککەوتنەش نەگەیشتووەتە ئەنجام و رێککەوتنی نوێ دەکرێت.