هەواڵ

خۆپیشاندان دژی دەستگیرکردنی ئیمامئۆغڵو دەستیپێکردەوە و ئەردۆغان بێدەنگە

دژی دەستگیرکردنی سەرۆکی گەورە شارەوانی ئەستەنبووڵ، خوێندکارانی زانکۆی ئیستەنبووڵ هاتنە سەر شەقام و دروشمی دژ بە گرتنی ئەکرەم ئیمامئۆغڵو دەڵێنەوە و سەرۆک کۆماری تورکیایش، دوای زیاتر لە 24 کاتژمێر لە دەستگیرکردنی ئیمام ئۆغڵو بێ دەنگە.

رۆژی 19ى ئازار، ئەکرەم ئیمامئۆغڵو، سەرۆکی گەورە شارەوانی ئەستەنبووڵ بە تۆمەتی سەركردایەتی كردنی رێكخراوێكی تاوانكاری و بەرتیل وەرگرتن و ساختەكاری و گەندەڵی، دەستگیرکرا.

بە درێژایی شەوی رابڕدوو، هەزاران کەس رژانە سەر شەقامەکانی ئەستەنبووڵ و ئەنقەرە و ئزمیر و پشتیوانی خۆیان بۆ ئەکرەم ئیمامئۆغڵو دووپاتکردەوە و دروشمی جیاوازیان دژ بە دەستگیرکردنی وتەوە.

لە ئێستادا و لە درێژەی ناڕەزایەتییەکاندا، خوێندکارانی زانکۆی ئەستەنبووڵ گردبونەوەیەکی بەرفراوانیان رێکخستووە و دورشم بۆ پشتیوانی ئیمامئۆغڵو دەڵێنەوە.

ئیمام ئۆغڵو بە گەورەترین ڕکابەری سیاسی رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆک کۆماری تورکیای ناسراوە، هەرچەنە ئەرۆغان تۆمەتباردەکرێت بەوەی، لەپشت دەستگیرکردنی سەرۆک شارەوانی ئەستەنبووڵەوەیە، بەڵام ئەردۆغان تائێستا بێدەنگە و هیچ قسەیەکی لەسەر ئەو پرسە نەکردووە.

دوای دەستگیرکردنی ئیمام ئۆغڵو، ئۆزگور ئۆزێل، سەرۆكی جەهەپە هەڵوێستی پارتەكەی لەسەر دەستگیركردنی راگەیاند و وتی: دەسەڵاتێك هەیە بۆ ڕێگریكردن لە وڵات لە دیاریكردنی سەرۆكی داهاتوو، ئێمە رووبەڕووی هەوڵی كودەتا دەبینەوە لە دژی سەرۆكی داهاتوومان.

دەستگیرکردنی سەرۆکی گەورە شارەوانی ئەستەنبووڵ تورکیای بردووەتە قۆناغێکی نوێوە و لە دەستپێکی رووداوەکەوە کاریگەری لەسەر دابەزینی بەهای لیرەی تورکی هەبووە و لە ئەگەری بەردەوامی ناڕەزایەتییان، رووداو گەلی نوێ بەدوای خۆیدا دەهێنێت.

هەواڵ

داهات و نەوت… هەولێر و بەغدا رێککەوتنی نوێ بۆ ناردنی مووچە دەکەن

داهات و نەوت حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان دەباتەوە سەرمێزی گفتوگۆ، جێگرى سەرۆکى ئەنجومەنى نوێنەرانى عێراق دەڵێت، رێککەوتن لەسەر نەوت کراوە و  لێکتێگەیشتنى باشیش لەسەر دۆسیەی داهاتە نانەوتییەکان هەیە. 

 دۆسیەی نەوت و داهاتە نانەوتییەکان، چارەنووسی مووچەی مانگی حوزەیرانیان و مانگەکانی دواتریان بە ئەنجامدانی رێککەوتنی نوێ لەگەڵ حکومەتی عێراق بەستوەتەوە. 

بەپێی زانیارییەکانی دیجیتاڵ میدیای Mic، حکومەتی عێراق داوای نیووەی کۆی داهاتە نانەوتییەکان دەکات، بەڵام حکومەتی هەرێمی کوردستان ئەوە رەتدەکاتەوە. 

حکومەتی هەرێمی کوردستان پێشنیازی کردووە، تەنها نیووەی ئەو داهاتانە بۆ حکومەتی عێراق بگەڕێنێتەوە کە بە داهاتی فیدراڵی دادەنێرن.

هەرێمی کوردستان پشتی بە مادەی 29ـی یاسای کارگێڕیی دارایی ساڵی2019ـی عێراق بەستووە، کە تێیدا هاتووە، 50%ی داهاتی رسومات و باجی فیدراڵی لەو فەرمانگانەی لەلایەن حکومەتی ناوەندییەوە بەڕێوەدەبرێن بۆ پارێزگاکان دەبێت.

شاخەوان عەبدوڵا، جێگرى سەرۆکى ئەنجوومەنى نوێنەرانى عێراق لە لێدوانێکی رۆژنامەوانیدا بەبێ باسکردنی وردەکارییەکان زانیارییەکانی دیجیتاڵ میدیای Micـی پشتراستکردەوە و رایگەیاند، لەئێستادا لێکتێگەیشتنى باش لەسەر دۆسییەى داهاتە نانەوتییەکانى هەرێمى کوردستان هەیە. 

دۆسیەی نەوت یەکێکی دیکەیە لە تەوەرەکانی گفتوگۆ، حکومەتی عێراق داوای 280 هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانە دەکات، هەرێمی کوردستان رایگەیاند، بەهۆی هێرشە درۆنییەکانەوە ناتوانێت ئەو بڕە بدات. 

عێراق وەک تێگەیشتنێک بۆ دۆخی بەرهەمهێنانی نەوت ئامادەیی دەبری هەر بڕە نەوتێک وەبگرێت کە لە هەرێمی کوردستانەوە رادەستیان بکرێت. 

شاخەوان عەبدوڵا، جێگرى سەرۆکى ئەنجوومەنى نوێنەرانى عێراق سەبارەت بە دۆسییەى نەوت ئاماژەی بۆ ئەوەکرد، کۆتایی هاتووە و هەرێمى کوردستان و عێراق رێککەوتنیان لەسەر کردووە.

نزیک دەبینەوە لە ناوەڕاستی مانگی ئاب، بەڵام مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان هێشتا چاوەڕوانی مووچەی مانگی حوزەیرانن. 

سەبارەت بە چارەنووسی مووچە و وادەی ناردنی لەلایەن بەغداوە شاخەوان عەبدوڵا وتى، لەگەڵ رێککەوتنى کۆتایی، بەغداد مووچەش دەنێرێت.

ناوەڕاستی مانگی تەمووزی ئەمساڵ، هەولێر و بەغدا لەسەر  پرسی مووچە و نەوت رێککەوتنێکییان راگەیاند، بەپێی رێککەوتنەکە هەرێمی کوردستان مانگانە بڕی 120 ملیار دینار داهاتی نانەوتی رادەستی بەغدا بکات، جگە لە رادەستکردنی بڕی 230 هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانە بە کۆمپانیای سۆمۆ.

 دوای ئەو دوو مانگەش مانگانە 50٪ی داهاتی نانەوتی رادەست بکرێت لەگەڵ هەمان بڕی نەوت، لە بەرامبەردا، وەزارەتی دارایی عێراق مانگانە مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان خەرج دەکات، بەڵام وادیارە ئەو رێککەوتنەش نەگەیشتووەتە ئەنجام و رێککەوتنی نوێ دەکرێت.