هەواڵ

توانا عوسمان: بێ قەیدوشەرت بەهەموو مەرجێکی بەغدا ڕازیبن

توانا عوسمان؛ ڕۆژنامەنووس

داوا لە سەرکردایەتیی سیاسی دەکەم بێ قەیدوشەرت بەهەموو مەرجێکی بەغدا ڕازیبن

بەڵام دوو دەرس وەربگرن:

یەکەم: دەبێت ئاشتبوونەوەی ناوخۆیی ڕابگەیەنن و لە گرنگی فاکتەری ناوخۆیی تێبگەن، میللـەت و هێز و گروپەکانی ناوەوەی خۆتت لەگەڵ نەبێت ناتوانیت هیچ شەڕێک بەریتەوە.

ئەوەی ئێستا دەرئەنجامی یەکترنەخوێندنەوە و ناعەدالەتی ناوخۆییە، پشتوانی بەرەی ناوخۆ مەرجی مانەوەو بەهێزی هەموو سیستەمێکە.

ئەمەریکا بەعەزەمەتی خۆیەوە شەڕی ڤێتنامی دۆڕاند و ڕایکرد لەبەر ئەوەی پشتیوانی شەقامی لە ئەمەریکادا لەگەڵ نەمابوو، لەو ڕۆژەوە هەر شەڕێک بکا یان بەکورتی دەیکات یان پشتیوانی پێشوەختی شەقامی بۆ وەرئەگرێت.

دووەم: بەغدا دژی پێشکەوتنی هەرێمە، دژی اعمار و ئاسایش و کەشخەیی شارەکانی هەرێمە، حەز ئەکات گەندەڵی لە هەرێم تەنها لەسەرەوەدا قەتیس نەخوا بەڵکو وەک خۆیان شۆڕبێتەوە بۆ هەموو جومگە و فەرمانگە و فەرمانبەرێک، گەڕیی بییات لەشۆستە و سەیارە و بەر دوکانەکانەکان و خەڵک بەتراکسودی دوو ڕەنگەوە بێتە دەرێ.

بۆیە دەبێت هەرێم لەناوەوە لەسەر بنەمای ڕوئیایەکی نیشتمانی سەرقاڵی پەیداکردنی ئابوری نانەوتی خۆی بێت و کاربکات لەسەر پلانی درێژمەودای ئابوری بازاڕی ئازاد، بزنسی بچوک، گەشتوگوزرا، کەرتی بانک و خزمەتگوزاری و پیشەیی.

ئەمە نەکەن، ئەزمونی سۆماڵی ساڵانی نەوەکان بەجۆرێکی تر لە هەرێمی کوردستان دووبارە دەەبێتەوە.

هەواڵ

بەرهەمهێنانی نەوت راگیراوە و تا هەرێمی کوردستانیش نەوت رادەست نەکات مووچە نایەت

بەپێی رێککەوتنی حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتی عێراق تا نەوت رادەستی کۆمپانیای سۆمۆ نەکرێت بەغدا پارەی مووچە رەوانە ناکات؛ زیاتر لە 24 کاتژمێرە بەهۆی هێرشە درۆنییەکانەوە بەرهەمهێنانی نەوت لە هەرێمی کوردستان راگیراوە. 

 حکومەتی هەرێمی کوردستان دوای چەندین کۆبوونەوە لەگەڵ حکومەتی عێراق لەسەر پرسی نەوت و داهاتە نانەوتییەکان رێککەوتنی کرد. 

بەپێی دەقی ئەو رێککەوتنە کە ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بڵاویکردوەتەوە، تا وەزارەتی نەوت و کۆمپانیا سۆمۆ وەرگرتنی نەوت لە بەندەری جەیهان پشتراست نەکەنەوە، وەزارەتی دارایی پارە بۆ هەرێمی کوردستان نانێرێت. 

بەپێی رێککەوتنەکەی هەولێر و بەغدا دەبێت هەرێمی کوردستان رۆژانە 280 هەزار بەرمیل نەوت بەرهەم بهێنێت، 230 هەزاری بداتە بەغدا و 50 هەزاریشی لە ناوخۆدا بەکاربهینێتەوە. 

ناردنی پارەی مووچە بە مەرجی رادەستکردنی نەوت لە کاتێکدایە زیاتر لە 24 کاتژمێرە بەهۆی هێرشی درۆنییەوە بەرهەمهێنانی نەوت لە هەرێمی کوردستان رایگراوە. 

عەزیز ئەحمەد جێگری بەڕێوەبەری نوسینگەی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان و کۆمەڵەی پیشەسازی نەوتی کوردستان - ئەپیکور لە دوو راگەیەندراوی جیاوازدا رایانگەیاند، بەهۆی هێرشە درۆنییەکانەوە هەرێمی کوردستان نزیکەی 200 هەزار بەرمیل بەرهەمهێنانی نەوتی لەدەستداوە. 

ئەگەرچی هەولێر و بەغدا رێککەوتنیان کردووە، بەڵام ناو بەناو هێرشی دۆرنییەکان دەست پێدەکەنەوە و کێڵە نەوتییەکان بە ئامانج دەگرن دیار نیە درۆنەکان رێگە بە دەستپێکردنەوەی نەوت دەدەن یاخود هێرش دەکەنەوە. 

هەموو ئاماژەکان بەو ئاڕاستەیەن رێککەوتنەکەی هەولێر و بەغدا کۆتایی بە هێرشی درۆنەکان بهێنێت، چونکە ئەو هێرشانە وەک کارتی فشار دژی هەرێمی کوردستان دەبینران تا نەرمی بۆ رێککەوتن بنوینێت و نەوتەکەی رادەست بکات.