هەواڵ

دادگای فیدراڵی لەسەر مووچە کۆدەبێتەوە و مەسرور بارزانیش پەیامێک بۆ سەرۆکی دادگاکە دەنێرێت

سبه‌ینێ دادگای باڵای فیدراڵی عێراق له‌باره‌ی دوو سكاڵا كه‌له‌ دژی سه‌رۆكوه‌زیرانی عێراق و وه‌زیری دارایی عێراق سەبارەت راگرتنی مووچه‌ی مووچه‌خۆرانی هه‌رێمی كوردستانه‌وه‌ تۆمار كراوه‌ كۆببێته‌وه‌ و مەسرور بارزانیش پەیامێک بۆ سەرۆکی نوێی دادگای فیدراڵی دەنێرێت.

لە راگەیەندراوێکدا، دادگای باڵای فیدراڵی عێراق بڵاویکردەوە، سبه‌ینێ 14ی7ی2025 دادگای فیدراڵی عێراق له‌باره‌ی سكاڵایه‌ك تایبه‌ت به‌ ده‌ركردنی بڕ‌یارێكی سالاری بۆ پابه‌ندكردنی وه‌زاره‌تی دارایی عیراق به‌ خه‌رجكردنی مووچه‌ی موچه‌خۆرانی هه‌رێم و دوورخستنه‌وه‌ی پرسی مووچه‌ له‌ناكۆكییه‌ سیاسییەکان كۆببێته‌وه‌.

به‌پێی كارنامه‌ی دانیشته‌كه‌، سكاڵای یه‌كه‌م له‌سه‌ر سه‌رۆكوه‌زیرانی عێراق و وه‌زیری دارایی عێراق تۆماركراوه‌ و تێیدا داواكراوه‌ "خه‌رجكردنی مووچه‌ی مووچه‌خۆرانی هه‌رێم دووربخرێته‌وه‌  ململانێ و ناكۆكییه‌كی سیاسییەکان و خەرجی فعلی".

هه‌روه‌ها، له‌ سكاڵای دووه‌مدا كه‌ له‌سه‌ر وه‌زیری دارایی عێراق تۆماركراوه‌، داواكراوه‌ بڕ‌یارێكی سالاری ده‌ربكرێت بۆ خه‌رجكردنی مووچه‌ و مانگانە لە کاتی خۆیدا بنێردرێت.

لە سکاڵاکەدا داواکراوە،  وەزارەتی دارایی پابەندبکرێت بە ناردنی مووچە لە کاتی خۆیدا، بەبێ لە بەرچاوگرتنی ناکۆکییەکانی حکومەتی عیراق و هەرێم لەسەر یاسایی بودجەی گشتی.

فارس عیسا، سەرۆکی نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە بەغدا، سەردانی دادگای فیدراڵیی عێراقی کرد و لەگەڵ سەرۆکی دادگاکە کۆبووەوە، بەگوێرەی ڕاگەیەنراوی کۆبونەوەکە فارس عیسا وتویەتی "پشتیوانی مەسرور بارزانی و گەلی كوردستانمان بۆ سەرۆکی نوێی دادگای فیدراڵیی دەربڕی".

بڕ‌یاربوو رۆژی 19ی6ی2025، دادگای باڵای فیدراڵی عیراق بۆ بڕ‌یاردان له‌سه‌ر سكاڵای ژماره‌یه‌ك فه‌رمانبه‌ر، له‌باره‌ی راگرتنی مووچه‌ی مووچه‌خۆرانی هه‌رێم كۆببێته‌وه‌، به‌ڵام كۆبوونه‌وه‌كه‌ بۆ كاتێكی نادیار دواخرا و هه‌مان رۆژ، شه‌ش دادوه‌ری سه‌ره‌كی دادگای فیدراڵی و سێ دادوه‌ری یه‌ده‌گ ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌یان پێشكه‌شكرد، پاش چەند رۆژێک سەرۆکی دادگاکە داوای خانەنشین بوونی کرد و داواکەی جێبەجێکرا.

دوای ئەوەی سەرکی نوێی دادگای فیدراڵی دیاریکرا، هەفەی رابردوو لەبەردەم سەرۆک کۆماری عێراق سوێندی یاسایی خوارد و پاشان یەکەم کۆبونەوەی دادگای فیدراڵی ئەنجامدرا.

مووچه‌خۆرانی هه‌رێمی كوردستان زیاتر له‌ 70 رۆژە مووچه‌یان وه‌رنه‌گرتووه‌ و هێشتا مووچه‌ی مانگی ئایاریان پێنه‌دراوه‌، چاوەڕوان دەکرێت دادگای باڵای فیدراڵی لە بەرژەوەندی مووچەخۆران بڕیار بدات.

هەواڵ

بەرهەمهێنانی نەوت راگیراوە و تا هەرێمی کوردستانیش نەوت رادەست نەکات مووچە نایەت

بەپێی رێککەوتنی حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتی عێراق تا نەوت رادەستی کۆمپانیای سۆمۆ نەکرێت بەغدا پارەی مووچە رەوانە ناکات؛ زیاتر لە 24 کاتژمێرە بەهۆی هێرشە درۆنییەکانەوە بەرهەمهێنانی نەوت لە هەرێمی کوردستان راگیراوە. 

 حکومەتی هەرێمی کوردستان دوای چەندین کۆبوونەوە لەگەڵ حکومەتی عێراق لەسەر پرسی نەوت و داهاتە نانەوتییەکان رێککەوتنی کرد. 

بەپێی دەقی ئەو رێککەوتنە کە ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بڵاویکردوەتەوە، تا وەزارەتی نەوت و کۆمپانیا سۆمۆ وەرگرتنی نەوت لە بەندەری جەیهان پشتراست نەکەنەوە، وەزارەتی دارایی پارە بۆ هەرێمی کوردستان نانێرێت. 

بەپێی رێککەوتنەکەی هەولێر و بەغدا دەبێت هەرێمی کوردستان رۆژانە 280 هەزار بەرمیل نەوت بەرهەم بهێنێت، 230 هەزاری بداتە بەغدا و 50 هەزاریشی لە ناوخۆدا بەکاربهینێتەوە. 

ناردنی پارەی مووچە بە مەرجی رادەستکردنی نەوت لە کاتێکدایە زیاتر لە 24 کاتژمێرە بەهۆی هێرشی درۆنییەوە بەرهەمهێنانی نەوت لە هەرێمی کوردستان رایگراوە. 

عەزیز ئەحمەد جێگری بەڕێوەبەری نوسینگەی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان و کۆمەڵەی پیشەسازی نەوتی کوردستان - ئەپیکور لە دوو راگەیەندراوی جیاوازدا رایانگەیاند، بەهۆی هێرشە درۆنییەکانەوە هەرێمی کوردستان نزیکەی 200 هەزار بەرمیل بەرهەمهێنانی نەوتی لەدەستداوە. 

ئەگەرچی هەولێر و بەغدا رێککەوتنیان کردووە، بەڵام ناو بەناو هێرشی دۆرنییەکان دەست پێدەکەنەوە و کێڵە نەوتییەکان بە ئامانج دەگرن دیار نیە درۆنەکان رێگە بە دەستپێکردنەوەی نەوت دەدەن یاخود هێرش دەکەنەوە. 

هەموو ئاماژەکان بەو ئاڕاستەیەن رێککەوتنەکەی هەولێر و بەغدا کۆتایی بە هێرشی درۆنەکان بهێنێت، چونکە ئەو هێرشانە وەک کارتی فشار دژی هەرێمی کوردستان دەبینران تا نەرمی بۆ رێککەوتن بنوینێت و نەوتەکەی رادەست بکات.