تەندروستی

پەتا نوێیەکە کە تازە سەری هەڵداوە چییە؟

پزیشکان ئاماژە بەوە دەکەن دەکرێت بەشێکی ئەم پەتا تازەیە، پەتای نوێ Human Metapneumovirus (HMPV) هیۆمان میتانیوموڤایرۆس‏ بێت، کە دەبێتە هۆی هەوکردنی سووکی بەشی سەرەوەی کۆئەندامی هەناسەدان کە هەمان نیشانەی ئەنفلۆنزای وەرزی هەیە. لە کۆتایی زستان و بەهاردا زۆرترین چالاکی هەیە، لەبەر ئەوەیە کە ڤایرۆسەکان لە سەرمادا باشتر دەژین و بە ئاسانی لە کەسێکەوە بۆ کەسێکی تر دەگوازرێنەوە، هەروەها یەکێکی تر لەو هۆکارانەش ئەوەیە خەڵک زیاتر لە ژوورەوە دەمێننەوە زیاتر تووشی نەخۆشییەکە دەبن.

ئەم ڤایرۆسە بۆ یە کەم جار لە ساڵی ٢٠٠١ لە هۆڵەندا دەستنیشان کرا. لە ڕێگەی کۆکە و پژمە، تەوقەکردن، بەرکەوتنی ڕاستەوخۆی نێوان مرۆڤەکانەوە بڵاو دەبێتەوە. نیشانەکانی: کۆکە و تا ئازاری جەستە و قوڕگ گیرانی لووت هەناسە توندی.

چارەسەرکردن: هیچ دەرمانێکی دژە ڤایرۆس بۆ چارەسەری ڤایرۆسی هیۆمان میتانیوموڤایرۆس بوونی نییە. هەروەها نابێت بە هیچ جۆرێک دەرمانی ئەنتی بایۆتیک بەکار بێت بۆ ڤایرۆس، بەڵام دەکرێت پاراستۆل بەکار بێت بۆ تا و ئازار. لەگەڵ ئەوەشدا پشوودان، خواردنەوەی شلەمەنی و خۆراکێک کە دەوڵەمەند بە پێکهاتەی خۆراکی جیاواز بەسوود بێت.

بەڵام لە هەندێک کەس کە تووشی نەخۆشییەکە دەبن حاڵەتەکە زۆر بە قورسی دەگرن کە پێویستە سەردانی نەخۆشخانە بکات بۆ وەرگرتنی چارەسەری پێویست، لەوانە وەرگرتنی ئۆکسیجین لە ئەگەری تەنگەنەفەسی زۆردا. خۆپاراستن: بەستنی دەمامک لە شوێنە قەرەباڵغەکان، دوورکەوتنەوە لە قەرەباڵغی لەو شوێنانەی کە دەکرێت ئەگەر مرۆڤ مەترسی زیاتری هەبێت بۆ تووشبوون بە نەخۆشی، هەروەها خۆبەدوورگرتن لەو کەسانەی نیشانەکانی ئەنفلۆنزای وەرزیان هەیە، پاکوخاوێنی باشی دەستەکان، داپۆشینی لووت و دەم لە کاتی کۆکە و پژمەدا.

هەواڵ

پەرلەمانی کوردستان دەخرێتەوە ژێر رەحمی چەکوشی دادگای فیدراڵی عێراق

دوو سکاڵا بۆ هەڵوەشاندنەوەی ئەم خولەی پەرلەمانی کوردستان لە دادگای فیدراڵی تۆمار دەکرێت، کە ئەنجامدانی هەڵبژاردنەکەی بە بڕیاری هەمان دادگا بووە.  

 هەڵبژاردنی خولی شەشەمی  پەرلەمانی کوردستان دوای دوو ساڵ دواخستن لە وادەی خۆی، دواجار بە بڕیاری دادگای فیدراڵی کۆتایی ساڵی رابردوو ئەنجام درا.

دادگای فیدراڵی بەشێکی چیرۆکی دواخستنی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان بوو، نزیکەی ساڵێک تاتوێی سکاڵایەکی لەبارەی هەڵبژاردنەکەوە کرد، کە دواجار بە هەڵوەشاندنەوە و دواتر کەمکردنەوەی ژمارەی کورسی کۆتایی پێکهاتەکان کۆتاییهات.

ئێستا جارێکی دیکە ئەنجامی ئەو هەڵبژاردنە خراوەتەوە بەر دەستی دادگای فیدراڵی عێراق، کۆمەڵی دادگەری کوردستان و جوڵانەوەی نەوێ نوێ رایگەیاندووە، لە دادگای فیدراڵی سکاڵایان بۆ هەڵوەشاندنەوەی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان تۆمارکردووە.
سکاڵاکەی کۆمەڵی دادگەری کە یەکەم سکاڵایە بۆ هەڵوەشاندنەوەی خولی شەشەم لەلایەن عومەر گوڵپی کاندیدی سەرکەتووی حزبەکە دژی پەرلەمانی کوردستان تۆمار کراوە.

عومەر گوڵپى سەبارەت بە تۆمارکردنی ئەو سکاڵایە رایگەیاندووە،"داوامان لە دادگاى فیدراڵی کردووە، خولەکە هەڵوەشێندرێتەوە و هەڵبژاردن دووبارە بکرێتەوە، هەروەها هەموو ئەو ئیمتیازە ماددییانەى لە پێنج مانگى ڕابردوودا پەرلەمانتاران وەریان گرتووە، لێیان وەربگیرێتەوە".

کۆمەڵى دادگەرى کە لە هەڵبژاردنى خولى شەشەمى پەرلەمانى کوردستاندا سێ کورسیى بەدەستهێنا، دواتر هەڵبژاردنەکەی بە" دیزاینکراو" وەسفکرد و بڕیاریدا بایکۆتی خولەکە بکات.

دوای چوار رۆژ لە سکاڵاکەی کۆمەڵی دادگەری، جوڵانەوەی نەوەی نوێش رایگەیاند، سکاڵایان بۆ هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمانی کوردستان تۆمار کردووە. 

نەوەی نوێ رایگەیاندووە، سکاڵاکەی ئەوان دژی سەرۆکی هەرێمی کوردستان، ئەوەیش بەهۆی ئەوەی تا ئێستا بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمانی کوردستانی دەرنەکردووە.

ڕۆژی 20ـی تشرینی یەکەمی 2024، هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان ئەنجام درا، بەپێی ئەنجامی کۆتایی هەڵبژاردن کە لەلایەن کۆمسیۆنەوە بڵاوکراوەتەوە، پارتی 39 کورسی، یەکێتی 23 کورسی، نەوەی نوێ 15 کورسی، یەکگرتوو 7 کورسی، هەڵوێست 4 کورسی، کۆمەڵ 3 کورسی، بەرەی گەل 2 کورسی و هەریەک لە گۆڕان و هاوپەیمانی کوردستانیش یەکی کورسییەکیان بەدەستهێناوە.

دوای نزیکەی حەوت مانگ لە ئەنجامدانی هەڵبژاردن، تا ئێستا پەرلەمانی کوردستان کارا نەبووە و تەنها پەرلەمانتاران سوێندی یاسایان خواردووە، بەڵام هەموو مانگێک مووچە وەردەرگن.