هەواڵ

ئایا حکومەتی هەرێم دەتوانێت مووچە دابینبکات؟

ئەمڕۆ ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم کۆبووەوە، بەڵام خۆی لە دابەشکردنی مووچە بەدوورگرت، لەکاتێکدا پێشتر وەزیری دارایی هەرێم رایگەیاند، دەتوانن مووچە دابەشبکەن.

ئەمڕۆ، ئەنجومەنی وەزئرانی هەریم بە سەرپەرشتی مەسرور بارزانی، سەرۆک وەزیرانی هەرێم کۆبووەوە، یەکەم تەوەری کۆبونەوەکە باسکردنبوو لە پرسی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم.

دوای کۆتاییهاتنی کۆبونەوەکە، حکومەتی هەرێم راگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە، بەڵام موچەخۆرانی بێئومێدکرد، بەو پێیەی باسی لە دابەشکردنی مووچەی مانگی پێنج نەکرد.

لە راگەیەندراوەکەدا هاتووە، دەستوری عێراق بنەمای یەکسانی لە نێوان سەرجەم عێراقییەکان جێگیر کردووە و دادگای فیدراڵیش جەختی کردووەتەوە لەسەر مامەڵەکردنی مووچەخۆرانی هەرێم وەک هاوتاکانیان لە حکوومەتی فیدراڵ، بۆیە نابێت لە ژێر هیچ پاساو و بیانوویەک، قوتی مووچەخۆرانی هەرێم بۆ هەشت مانگی داهاتوو ڕابگیرێت.

ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم پێیوایە، حوومەتی فیدراڵ بەم بڕیارە سیاسیەی، گەمارۆ دەخاتە سەر هەرێم و ئەم بڕیارە سزادانی بەکۆمەڵی سەرجەم هاووڵاتییانی هەرێمە.

هەروەها، بڕیاری ڕاگرتنی مووچەی هەرێمی کوردستانی بە نا دەستوریی و نایاسایی دەزانێت و داوای کرد، ئەنجومەنی وەزیرانی فیدراڵ، پێداچوونەوەی پێویست بەم بڕیارەی وەزارەتی دارایی فیدراڵ بکات لەبەر ڕۆشنایی بڕیاری دادگای باڵای فیدراڵی.

ئەنجومەنی وەزیران لە راگەیەندراوەکەیدا هیچ بژاردەیەکی نەخستەڕوو بۆ چارەسەرکردنی گرفتی مووچە و دابەشکردنی مووچە، لەکاتێکدا پێش چەند رۆژێک وەزیری دارایی و ئابوری هەرێم بەوپەڕی دڵنیایییەوە وتی: دەتوانن بەبێ بەغدا  مووچە دابەشبکەن.

ئاوات شێخ جەناب، وەزیری دارایی و ئابوری حکومەتی هەرێم رۆژی 1ـى حوزەیران لە چاوپێکەوتنێکی تەلەفزیۆنیدا باسی لەوەکرد، کە حکومەتی هەرێم 320 تاوەکو 350 ملیار داهاتی نا نەوتی هەیە، لەو داهاتەیش مانگانە نزیکەی 50 ملیاری دەدرێت بە بەغدا.

وەزیری دارایی هەرێم جەختیکردەوە، کە دەتوانن بەبێ ناردنی پارە لەلایەن بەغداوە مووچە دابەشبکەن و وتی: ئێمە لە کابینەی نۆیەم ئەزموونێکمان هەیە، نزیکەی 21 مانگ بە داهاتی ناوخۆ و بەو نەوتەی کە هەمان بوو، بەو بڕەی کە دەمانفرۆشت توانیمان بەبێ کەموکوڕی 21 مانگ مووچە دابەش بکەین، ئێستاش ئەگەر هەرێم ناچار بێت بە هەمان ئەزمووندا بڕوات بەپێی ئەو توانایەی کە لە نەوت و داهاتە ناوخۆییەکان دەستی دەکەوێت و هەموو ئەو داهاتانەی کە توانای پێدەدات ژیانی بۆ رێکبخات و پێی بژین.

حکومەتی هەرێم جگە لە داهاتی ناوخۆ کە بەوتەی خۆیان مانگانە 300 ملیار دیناریان بۆ دەمێنێتەوە، رۆژانە زیاتر لە 320 هەزار بەرمیل نەوت دەفرۆشێت، ئەوەی لای مووچەخۆران پرسیارە ئەو پارەیە چی لێدێت و بۆچی  بۆ مووچە دابەش ناکرێت.

عومەر گوڵپی، ئەندامی خولی پێشووی پەرلەمانی کوردستان دەڵێت: حکومەتی هەرێم لە 30 مانگی رابردوودا لە فرۆشتنی 250 ملیۆن بەرمیل نەوت، نزیکەی سێ ملیار و 750 ملیۆن دۆلاری دەستکەوتووە، کە دەکاتە پێنج ترلیۆن دینار و بەشی پێننج مووچە دەکات.

دەشڵێت: لە داهاتی نەوت و نانەوتی یەک دیناری بۆ مووچە خەرجنەکراوە، بۆیە ئێستا خەڵک چاوەڕێی مووچە دەکات، نەوەک سوپاسنامە و هۆنینەوەی چیرۆکی خۆڕاگریی.

لە ئێستادا مووچەخۆرانی هەرێم بێئومێدبوون لە دابەشکردنی مووچەی مانگی پێنج لەلایەن حکومەتی هەرێم و حکومەتی عێراقەوە و نازانن چارەنوسی مووچەی ئەم هەشت مانگەی ئەمساڵ چی بەسەردێت.

هەواڵ

یەکێتی و پارتی دورن لەیەک... هیچ ئاسۆیەک بۆ پێکهێنانی کابینەی دەیەم بەم نزیکانە نابینرێت

یەکێتی نیشتمانی کوردستان داوا لە پارتی دیموکراتی کوردستان دەکات، بۆ پێکهێنانی حکومەتێکی کارا و چاکساز یەکڕیز بن و بەیەکڕیزی دەتوانن هاڵنگارییەکان تێ پەڕێنن.

دوای مانگێک لە راگرتنی گفتوگۆکان رۆژی پێنجشەممە یەکێتی و پارتی کۆبوونەوە و لە ڕاگەیەندراوی کۆبوونەوەکەدا هاتووە، هەردوولا هاوڕابوون هەوڵی جددی بدرێت لە مانگی داهاتوو پەرلەمان کارا بکرێتەوە.

هەر لەو کۆبوونەوەیەدا جەخت لەوە کراوەتەوە دوای کارابوونی پەرلەمان، لە هەنگاوەکانی پێکهێنانی کابینەی دەیەمی حکومەتی هەرێم بەردەوام بن.

هۆکاری کارانەکردنی پەرلەمانی کوردستان و پێکنەهێنانی کابینەی نوێی حکومەتی هەرێمی کوردستان؛ ئەوەیە تائێستا هەردوو حیزبی براوەی هەڵبژاردنەکانی ئۆکتۆبەری 2024 لەسەر یەکلاییکردنەوەی پۆستەکان نەگەیشتوونەتە رێککەوتن.

لەدوای نزیکەی 10 مانگ لە بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان لە 20ـی 10ـی 2024 نەتوانراوە پەرلەمان کاربکرێت، رەنگیشە کاراکردنی ئەو دامەزراوە گرنگە زیاتر بخایەنێت.

رۆژی شەممە بە بۆنەی 79ـهەمین ساڵیایدی دامەزراندنی پارتی دیموکراتی کوردستان، مەکتەبی سیاسیی یەکێتی نیشتمانی کوردستان پەیامێکی ئاراستەی پارتی کرد و تێیدا هاتووە لەپێناو پێکهێنانی حکومەتێکی کارا كە ئەركی چاكسازی و راستكردنەوەی رێڕەوی حوكمڕانی بگرێتە ئەستۆ پێویستە یەک ڕیزبین.

لە شوباتی رابردوو یەکێتی و پارتی لەسەر کارنامەی حکومەت رێککەوتن و ڕیککەوتنەکەشیان راگەیاند، بەڵام دابەشکردنی پۆستەکان بووەنەتە بەربەستێکی گەورەی بەردەم پێکهێنانی کابینەی نوێ و تا ئێستا نەتوانراوە ئەو پرسە یەکلا بکەنەوە.

گوفتوگۆکانی پێکهێنانی کابینەی دەیەمی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە نێوان هەردوولا بەردەوامە و هەر لایەکیان پێشنیاز و داواکاری خۆیی هەیە و بەپێی بەدواداچوونەکانی MIC  هێشتا ناکۆکی لەسەر پۆستەکان هەیە و هەردو حیزب دورن لەیەکەوە.

هەرچەندە لەسەر ئاستی باڵا لە کۆبوونەوەکانیان لەگەڵ نێردە دیبلۆماسییەکان جەختیان لە پێکهێنانی کابینەی دەیەم لە پێش بەڕێوە چوونی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق کردووتەوە کە وابڕیارە لە تشرینی دووەمی ئەمساڵ بەڕێوەبچێت، بەڵام تائێستا ئەنجامێکی دڵخۆشکەر نییە و بەبڕوای چاودێران قورسە فریا بکەون پێش هەڵبژاردن حکومەتی نوێ پێکبهێنن.

کۆبوونەوەی پێنجشەممەی ڕابدوو و وروژاندنی کاراکردنەوەی پەرلەمانیش ڕەنگە هەوڵی هەردو لابێت بۆ رزگاربوون لە فشارە نێودەوڵەتی و نێوخۆییەکان، نەک هەوڵێکی جددی کردەیی بۆ کارا کردنەوەی پەرلەمان.

بەشێک لە شرۆڤەکاران پێیانوایە هۆکاری پێکنەهێنانی حکومەتی نوێ ئەوەیە هەردوو حیزب دەیانەوێت، پۆستەکان لە حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتی داهاتووی عێراق بکەنە یەک پاکێج، بۆیە هەموو ئەگەرەکان بۆ ئەوەن پێکهێنانی کابینەی نوێ دەکەوێتە دوای هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق.