ژیان

ئەمڕۆ ڕۆژی جیهانی ئاوە

بیرۆکەی بەرزڕاگرتنی رۆژی جیهانی ئاو لە ساڵی 1992 لە کاتی کۆنفرانسی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ ژینگە و گەشەپێدان لە شاری ریۆ دی جانیرۆی بەرازیل سەریهەڵدا، دواتر کۆمەڵەی گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان لەو ساڵەدا بڕیارێکی پەسەند کرد بۆ دیاریکردنی رۆژێک بۆ ڕۆژی جیهانی ئاودا، یەکەم ڕۆژی جیهانی ئاو لە ساڵی 1993 بەڕێوەچوو و لەو کاتەوە هەموو ساڵێک پرسێکی دیاریکراوی پەیوەست بە ئاوەوە دەستنیشان دەکرێت بۆ تیشک خستنە سەری و هۆشیارکردنەوەی خەڵک دەربارەی.

ئاهەنگ و بۆنە جیهانییەکانی دیکە سەریان هەڵداوە بۆ جەختکردنەوە لەسەر گرنگی جێبەجێکردنی بەڕێوەبردنی دروستی ئاو و شێوازەکانی پاکوخاوێنی. ئەم هەوڵانە بەشدارییەکی بەرچاویان هەیە لە کەمکردنەوەی هەژاری و گەشەپێدانی ئابووری و بەردەوامیی ژینگەیی، نموونەی ئەم جۆرە روداوانە بریتین لە ساڵی نێودەوڵەتی هاوکاری ئاو لە ساڵی 2013 و یەکەی نێودەوڵەتی بۆ کارکردن سەبارەت بە ئاو بۆ گەشەپێدانی بەردەوام لە ساڵی 2018 تا 2028.

هەواڵ

ئەمریکا هەڕەشەی بڕینی تەمویلی دۆلار لە عێراق دەکات

ئەمریکا بۆ وشککردنی سەرچاوەی دۆلاری ئێران و پاشکشەی هەژموونی تاران بەسەر بەغداوە؛ هەڕەشەیەکی مەترسیدار لە عێراق دەکات.

واشنتن هەڕەشەی بڕینی تەمیولی دۆلار لە عێراق دەکات، ئەگەر ئەمریکا ئەو هەڕەشەیە جێبەجێبکات قەیرانێکی سەختی دارایی روو لە بەغدا دەکات.

ئینتیقاز قەنبەر، سیاسەتکاری عێراقی لە چاوپێکەوتنێکی تەلەفزیۆنیدا دەڵێت، راپۆرتێکی خوێندووەتەنه‌وه‌ كه‌ ویلایه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مه‌ریكا نیازی هه‌یه‌ دۆلار له‌سه‌ر عێراق ببڕێت، ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌ رووبدات، بەغدا ڕووبه‌ڕووی كێشه‌ی گه‌وره‌ ده‌بێته‌وه‌.

ئەو سیاستکارە عێراقییە پێی وایە، بڕینی دۆلار لەلایەن واشنتنەوە لە هێرشی مووشەکی زۆر گەورەترە بۆ سەر بەغدا، بەوکارە عێراق بە تەواوی دەمرێت.

ئەو هەڕەشەیە نەک هەر بەغدا بەڵکو تارانیش بە جددی وەریگرتووە، لەبەر ئەوەی لە چەند ساڵی رابردوودا بەردەوام ئێران لە دۆلاری عێراق سوودمەندە بووە.

ئەمریکا بۆ کەمکردنەوەی هەژموونی تاران لە بەغدا دەست بۆ زۆر بابەت دەبات، کە زۆر جار بە زیانی گەورە بۆ عێراقییەکان دەشكێتەوە.

عێراق بە تەواوی پشت بە دراوە ئەمریکییەکە دەبەستێت، چونکە داهاتی فرۆشی نەوت بە دۆلارە، ئەو دۆلارەش لە ئەمریکا هەڵدەگیرێت و بەپێی پێویستی مانگانە یان ساڵانە ئەمریکا بۆ عێراقی دەنێرێت.

هەرچەندە لە رابردوودا بانکی ناوەندی عێراق، بۆ دوربوون لەو جۆرە هەڕەشە و مەترسییانە هەوڵیدا بەشێک لە بازرگانی وڵاتەکەی لە دۆلارەوە بگۆڕێت بۆ دروەکەنای دیکە، لەوانە یەنی چینی، لیرەی تورکی و چەند دراوێکی دیکە، بەڵام هێشتا دۆلار بڕبڕەی پشتی ئابووریی عێراقە.

هەرچەندە ئامانجی واشنتن بڕینی سەرچاوەی دۆلاری ئێرانە، بەڵام ئەگەر واشنتن دەست بۆ ئەو کارتە ببات، عێراق رووبەڕووی کێشەی گەورەی دارایی و قەیرانی قوڵی ئابووریی دەبێتەوە، بەتەواوی ئابوورییەکەی تووشی داڕمان دەبێتەوە.