پەروەردەی سێکسی

بۆ خۆپارێزی, سێکسی بێ زیان بکەن

دەسەڵاتدارانی تەندروستی عێراق داوا لە هاوڵاتیان دەکەن بۆ خۆپیارێزی کە تووشبوون بە نەخۆشی ئایدز، سێکسی بێ زیان بکەن

وەزارەتى تەندروستیی عێراق رێنوێنی لەبارەى خۆپارێزى لە ئادیز بڵاودەکاتەوە و یەکێک لە خاڵەکانى پابەندبوونە بە هەڵسوکەوت و پەیوەندیی سێکسیی "بێ زیان."

رێنماییەکانی وەزارەتى تەندروستى عێراق لە رێگەى ماڵپەڕى وەزارەتەکە بڵاوکراوەتەوە کە سێ هەنگاوە، یەکێکیان "پابەندبوونە بە پەیوەندی و هەڵسوکەوتى سێکسیی بێ زیان."

وەزارەتەکە روونکردنەوەی زیاتری نەداوە لەبارەی ئەوەی مەبەستیان لە بێ زیان چییە، بەڵام بەپێی رێنوێنییە تەندروستییەکان، پاراستنی بازنەی پەیوەندیی سێکسی، بەکارهێنانی کۆندۆم و پارێزەرەکانی دیکە لەکاتی سێکسدا، وەکو رێگەیەکی بێ زیان سەیر دەکرێن. 

بەکارهێنانى دەرزیی پاککراوە، کەرەستەى پاکژى گواستنەوەى خوێن کە رێگەپێدراوە لە لایەن وەزارەتى تەندروستییەوە، دوو رێنوێنییەکەی دیکەن بۆ خۆپارێزى لەو نەخۆشییە.

 لە  38 ساڵى رابردوودا 2638 کەس لە عێراق توشی نەخۆشیى ئایدز بوون، 470 یان گیانیان لەدەستداوە. 

بەگوێرەی ئامارەکان 168 منداڵ کە تەمەنیان لەنێوان مانگێک بۆ 14 ساڵان بووە، لە دایکیانەوە یان لە رێگەى گواستنەوەى خوێنەوە تووشی ئایدز بوون.

ئایدز نەخۆشییەکە بەهۆی ڤایرۆسی (HIV) تووشی مرۆڤ دەبێت، کە ڤایرۆسەکە هێرش دەکاتە سەر سیستمی بەرگریی مرۆڤ. 

27ى كانوونى دووەمى ئەم ساڵ پەرلەمانى عێراق یاسای قەرەبووکردنەوەى تووشبوانى ئایدزى پەسندکرد. بەهۆى ئەو یاسایەوە زیاتر لە 300 کەس لە تووشبووانى ئەو نەخۆشییە یان خانەوادەکانیان قەرەبوو دەکرێنەوە کە لە ساڵى 1986 بەهۆى دەرمانى کۆمپانیایەکى بیانییەوە ئەو ڤایرۆسەیان بۆ گوێزراوەتەوە.

هەواڵ

یەکەم هێرش روویدا.. ئەحمەد شەرع گوشاردەکات هەسەدە رازیببێت بە رێککەوتن؟

یەکەم شەڕ و رووبەڕووبوونەوە لەنێوان هەسەدە و سوپای نوێی سوریا روویدا، هەرچەندە هەردولا یەکتری بە دەستپێشخەری بۆ شەڕەکە تۆمەتباردەکەن، بەڵام رووداوەکە پەیوەندی بە هەوڵەکانەوە هەیە بۆ ئەنجامدانی رێککەتن لەنێوان ئەحمەد شەرع و مەزڵوم عەبدی.

شەوی 2ـى ئاب، هێزەکانی سەر بە سوپای حکومەتی راگوزەری سوریا هێرشیان کردە سەر هێزەکانی سوریای دیموکرات، لەبەرامبەردا هەسەدە بە توندی وەڵامی دانەوە، پاشان هەردوولا یەکترییان بە ئەنجامدانی هێرشەکان تۆمەتباردکرد.

رووبەڕووبوونەوەکە له‌ شارۆچکەی دێرحافر له ‌حه‌له‌ب روویدا، فەرمانگەی راگەیاندن و پەیوەندییەکانی وەزارەتی دەرەوەی سووریا بە میدیای فەرمیی وڵاتەکەی راگەیاندووە، هێزەکانی سوپا کاردەکەن بۆ ئەوەی وەڵامی سەرچاوەی ئەو هێرشانە بدەنەوە کە گوندە سڤیلنشینەکانیان لە نزیک هێڵەکانی بڵاوبوونەوەین سوپا، کردوونەتە ئامانج.

لەبەرامبەردا، ناوەندی ڕاگەیاندنی هێزەكانی سووریای دیموكرات – هەسەدە سەبارەت بە وەڵامی ڕاگەیاندراوێكی وەزارەتی بەرگریی حكومەتی کاتی دیمەشق رایگەیاند، تەواوی بەیاننامەی وەزارەتی بەرگریی سووریا ڕەتدەكەنەوە، كە دەڵێن: هێزەكانی قەسەدە هێرشی مووشەكییان كردە سەر ماڵی هاوڵاتییان، بە پێچەوانەوە گرووپە بێ دیسپلینەکانی سەربە هێزەکانی حکومەتی سوریا بەردەوامن لە پێشێلکردنی هێڵەکانی پێشەوەی بەرگریی لە ناوچەی دێرحافر.

ئەوەش خراوەتەڕوو، هێزەكانیان تا ئەوپەڕی دانبەخۆداگرتن ئارامی گرتووە بەرامبەر بە هێرش و هەراسانكارییە دووبارەكانی ئەو گرووپانە، كە لە ماوەی ڕابردوودا بەردەوام بوون لە هەڵكەندنی خەندەق و گواستنەوەی چەكداران، بۆ پەرەپێدانی گرژییەكان.

بەپێی بەدواداچوونەکان، سەرەتا گروپی سلێمان شا کە زۆربەیان تورکمانن هێرشەکەیان ئەنجامداوە، دوای ئەوەی هەسەدە وەڵامی داونەتەوە حەوت کەس لە گروپی سلێمان شا بریینداربوون، لە ئێستادا دۆخەکە ئارام بووەتەوە.

دوای کەوتنی بەشار ئەسەد، هێزەکانی سوریای دیموکرات و سوپای نوێی سوریا بە سەرکردایەتی ئەحمەد شەرع، بە گومانەوە مامەڵە لەگەڵ یەکتری دەکەن و سەنگەرەکانیان بەرامبەر یەکتری قایمکردووە، سەرەڕای رێکەوتنێکی 10 خاڵی لەنێوانیاندا.

بەپێی بەدواداچوونەکان، گومان دەکرێت گروپەکەی سلێمان شا کە بە نزیک لە تورکیا ناسروان، بە مەبەست ئەو هێرشەیان ئەنجامدابێت و ئامانجیان بوبێت بەرەیەکی تڕی شەڕ بکەنەوە،، بەڵام وەڵامی توندی هەسەدە لەلایەک و سەرقاڵبوونی سوپای نوێی سوریا بە شەڕی درووزەکان لە پارێزگای سوەیدا، رێگەی بە بەردەوامی شەڕەکە نەدا.

حکومەتی راگوزەری سووریا سورە لەسەر هەڵوەشاندنەوەی هەسەدە و تێکەڵکردنی ئەندامانی هەسەدە بە سوپای داهاتووی سوریا، بەڵام هەسەدە پێداگرە لەسەر ئەوەی بەم پێکهاتە و تایبەتمەندییەی ئێستا هەیەتی، ببێتە بەشێک لە سوپاکە.

هەرئەوش گومانی دروستکردووە، کە ئەحمەد شەرع بیەوێت فشار لە هەسەدە و بەتایبەت مەزڵوم عەبدی بکات بە رازیبوون بە رێککەوت، بەڵام کردنەوەی بەرەیەکی تری شەڕ رەنگە ئەنجام خراپی بۆ ئەحمەد شەرع لێبکەوێتەوە، هەربۆیە بە بەیاننامەیەک کۆتایی بە ئاڵۆزییەکان هێنرا.