VT

کۆرۆنا نەبووەتە بەربەست لەبەردەم کۆچ و ئاوارەیی

لەم ساڵدا کۆچکردن ژمارەی پێوانەیی شکاندووە لەجیهاندا و زیاتر لە 80 ملیۆن کەس ئاوارەبوون ئەویش بەهۆی جەنگ و توندوتیژی و پیشێلکارییەکانی مافی مرۆڤەوە.

به‌پێی ئامارێکی کۆمسیۆنی باڵای نه‌ته‌وه‌ یه‌گرتووه‌کان بۆ کاروباری په‌نابه‌ران، له‌مساڵدا ژمارەی ئاواره‌ و په‌نابه‌ران لەجیهان، ژماره‌ی پێوانه‌یی تۆمارکردووه و گه‌شتۆته‌ 82 ملیۆن که‌س.

له‌ ماوه‌ی ڕابردوودا ژماره‌ی ئه‌و که‌سانه‌ی به‌ ناچاری شوێنی خۆیان به‌جێهێشتووه‌ زیادیکردووه‌،  به‌ شێوه‌یه‌ک ڕێژه‌ی ئاواره‌کان %1ی کۆی ژماره‌ی دانیشتوانی زه‌وی تێپه‌ڕاندووه.‌

هه‌رچه‌نده‌ به‌هۆی ڤایرۆسی کۆرۆناوه‌ رێژه‌ی کۆچ و په‌نابه‌ری دابه‌زیوه،‌ به‌ڵام به‌راورد به‌ ساڵانی رابردوو ژماره‌ی ئاواره‌کان به‌ شێوه‌یه‌کی به‌رچاو زیادیکردووه‌.

زۆرینه‌ی ئاواره‌کان ناوخۆیی بوون و به‌هۆی کۆت و به‌نده‌کانی ڤایرۆسی کۆرۆناوه‌ نه‌یانتوانیوه‌ سنوری وڵاتانی تر تێپه‌ڕێنن.

یه‌ک له‌سه‌ر سێی ژماره‌ی ئاواره‌ و په‌نابه‌ران دانیشتووی یه‌کێک له‌م پێنج وڵاته‌ن، سوریا، ڤه‌نزوێلا، باشوری سودان،ئه‌فغانستان، میانمار.

له‌ سوریا به‌هۆی شه‌ڕی ناوخۆ که‌ ماوه‌ی 10 ساڵه‌ به‌رده‌وامه‌ 13.5 ملیۆن که‌س ئاواره‌بوون که‌ نیوه‌ی دانیشتووانی وڵاته‌که‌ پێک دێنن، نزیکه‌ی نیوه‌ی ئاواره‌کان بوونه‌ته‌ په‌نابه‌ر و له‌ وڵاتانیتر نیشته‌جێبوون و ئه‌وانیتریش ئاواره‌ی ناوخۆیین.

ژماره‌ی ئاواره‌ و په‌نابه‌ران ئه‌و منداڵانه‌ش له‌ خۆ ده‌گرێت که‌ له‌ ئاواره‌ییدا له‌ دایکبوون، به‌ پێی ڕاپۆرتی کۆمسیۆنی باڵای نه‌ته‌وه‌ یه‌گرتووه‌کان بۆ کاروباری ئاواره‌ و په‌نابه‌ران، له‌ نێوان ساڵانی 2018 بۆ 2020 نزیکه‌ی یه‌ک ملیۆن منداڵ  له‌ په‌نابه‌ریدا له‌ دایکبوون.

تورکیا،کۆڵۆمبیا، ئۆگه‌ندا، پاکستان، ئه‌ڵمانیا، له‌ ڕیزبه‌ندی پێشه‌وه‌ی ئه‌و وڵاتانه‌ن که‌ پێشوازی زۆرترین ژماره‌ی ئاواره‌ و په‌نابه‌ران ده‌که‌ن.

هەواڵ

دەرفەتی دامەزراندن بۆ خاوەن بڕوانامە باڵاکان رادەگەیەنرێت

حکومەتی عێراق پلانێکی دەستپێکردووە بۆ دەستپێکردنەوەی دامەزراندنی هەشت هەزار دەرچوی بڕوانامە باڵاکان، ئەوەش لەڕێگەی پلانێکی پێشوەختە.

بەپێی هەواڵێکی رۆژنامەی سەباحی نیمچە فەرمیی، ئەنجومەنی راژەی گشتی فیدراڵی عێراق،  بەزووترین کات دەستپێکردنی خولی سێیەمی سیستەمی کۆدکردنی بۆ دامەزراندن لە فەرمانگە حکومەییەکان راگەیاندووە.

دامەزراندنەکان بەپێی یاساکانی (95 و 67ی ساڵی 2017) دەبێت و هەشت هەزار دەرچووی پلە باڵا سودمەند دەبن، بەڵام هێشتا نازانرێت  ئەم بڕیارە لە هەرێمی کوردستان جێبەجێی دەکات بۆ خاوەن بڕوانامەی باڵا (بەکالۆریۆس، دبلۆمی باڵا، ماجستێر و دکتۆرا).

سەعد ئەللامی وتەبێژی ئەنجومەنی راژەی گشتیی فیدراڵی عێراقی بە رۆژنامەکەی راگەیاندووە، رێکارە تەکنیکی و لۆجستیەکان تەواو بوون، چاوەڕوانی رەزامەندی سەرۆکوەزیرانن بۆ دەستپێکردنی جێبەجێکردن.

 ئاماژەی بەوەشکرد، کارتی نیشتمانی وەک بەڵگەنامەیەکی بنەڕەتی بۆ داتای داواکاران پەسەندکراوە.

سەعد ئەوەشی خستەڕوو، ئەنجومەنەکەیان کارەکانی دەستپێکردووە بۆ دامەزراندنی پەیمانگایەک بۆ لێهاتوویی و پەرەپێدانی کادیری کارا بۆ فەرمانبە حکومەییەکان.