بنکۆڵکاری

Mic Exclusive : وەزیر و بەرپرسانی گۆڕان لە حکومەت لە بڕیاری وازهێنان پاشگەزدەبنەوە

دوای پێنج مانگ لە بڕیاری گۆڕان بۆ کشانەوە لە حکومەتی هەرێم و حکومەتە خۆجێییەکان و سەرۆکایەتی هەرێم، بەرپرسانی گۆڕان دەستبەرداری پۆستەکانیان نەبوون و پابەند نەبوون بە بڕیار بزوتنەوەکەوە، هەرچەندە بەشێکیان پابەندییان نیشاندا، بەڵام هیچ بەرپرسێکی گۆڕان دەستلەکارکێشانەوەی نەداوە بە حکومەت.


سەرجەم وەزیرەکانی بزوتنەوەی گۆڕان پاش ماوەیەک لە بایکۆتکردن، بەشداری دوایین کۆبونەوەی ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستانیان کرد کە رۆژی 12ـی ئازاری 2025 بەڕێوەچوو.

یەکێک لە وەزیرەکانی گۆڕان لە حکومەتی هەرێم کە ئامادەنەبوو ناوی بهێنرێت بە دیجیتاڵ میدیایی Micـی راگەیاند، ئەوان نامەی دەستلەکارکێشانەوەیان پێشکەشکردووە و تا دەستلەکارکێشانەوەیان پەسەند نەکرێت ناتوانن وزبێنن لەبەرئەوەی وەک خۆی وتی: "ئیلتزامیان لەسەرە و دەبێت دەورە و تەسلیم بکرێت".

رۆژی 10ی تشرینی ساڵی رابردوو، دانا ئەحمەد مەجید، رێکخەرى گشتیی بزووتنەوەی گۆڕان لە پەیامێکی ڤیدیۆییدا کشانەوەی حیزبەکەی لە هەردوو حکومەتى هەرێمى کوردستان و حکومەتى خۆجێیی لە پارێزگاکانی سلێمانی و هەڵەبجە و سەرۆکایەتی هەرێم راگەیاند.

دوای پەیامەکەی رێکخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان، لە کۆی چوار وەزیر سێ وەزیر و بەشێک لە بەرپرسانی گۆڕان لە حکومەتی خۆجێیی سلێمانی و هەڵەبجە، پابەندبوونی خۆیان بە بڕیاری بزوتنەوەی گۆڕانەوە راگەیاند و ئامادەییان دەربڕی کە نامەی دەستلەکارکێشانەوە پێشکەش دەکەن و دەستبەرداری پۆستەکانیان دەبن.

لە ئێستاد و دوای زیاتر لە پێنج مانگ لە بڕیارەکەی گۆڕان، بەڵام تائێستا هیچ بەرپرسێکی گۆڕان لە کابینەی نۆیەم دەستبەرداری پۆستەکەی نەبووە و بەردەوامن لە کارەکانی خۆیان.

سەرچاوەیەکی باڵای بڕیار بەدەست لە بزەتنەوەی گۆڕان بە دیجیتاڵ میدیای Micـی وت،" هۆکاری بەردەوامی بەرپرسانی گۆڕان لە کارەکانیان بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە، کە  حکومەت ئامادەنییە ئەستۆپاکییان بۆ بکات، بۆیە ئەوانیش وازیان لە پۆستەکانیان نەهێناوە.

بەپێی یاسا هەر کاربەدەتێکی حکومەت دوای وازههێنان یان تەواوبوونی ماوەی یاسایی لە پۆستەکەی، دەبێت ئەستۆپاکی بۆ بکرێت، پاشان مامەڵەی خانەنشینی بۆ ئەنجام دەدرێت.

پێچەوانەی ئەو بەرپرسەی گۆڕان، سەرچاوەیەک  لە ژورە پەیوەندیدارەکانی گۆڕان بە دیجیتاڵ میدیای Micـی راگەیاند، هیچ بەرپرسێکی گۆڕان نامەی دەستلەکارکێشانەوە یان دەستبەرداربوون لە پۆستەکەی نەداوە بە لایەنی پەیوەندیدار، بۆیە ئامادە نین دەستبەرداری پۆستەکانیان ببن.

لەبارەی ئەوەی لەلایەن حکومەتەوە ئەستۆپاکیان بۆ ناکرێت بۆیە وازیان نەهێناوە، ئەو سەرچاوەیە وتی،" بەپێی یاسا کەسێک کە لە پۆستێکدایە، دەبێت سەرەتا نامەی دەستلەکارکێشانەوە پێشکەش بکات و پاش پەسەندکردنی داواکەی ئەستۆپاکی بۆ دەکرێت، بەڵام هیچ بەرپرسێکی گۆڕان ئەو رێکارەی ئەنجام نەداوە".

جێگری سەرۆکی هەرێمی کوردستان، وەزارەتەکانی دارایی و ئابوری، کار و کاروبارى کۆمەڵایەتى، ئاوەدانکردنەوە، پیشەسازیى و بازرگانی بە دەست بزووتنەوەی گۆڕانەوەن.

بزوتنەوەی گۆڕان لە کابینەی نۆیەمدا چەند پۆستێکی بەڕێوەبەری گشتی و بریکاری وەزارەت و راوێژکاری لە وەزارەتەکان و سەرۆکایەتی هەرێم وەرگرت، بەشێک لەو بەرپرسانە پابەندبوونی خۆیان بە بڕیارەکەی گۆڕان بۆ کشانەوە لە حکومەت راگەیاند.

دیجیتاڵ میدیای Mic قسەی لەگەڵ بەرپرسێکی باڵای حکومەتی هەرێمی کوردستان کرد، ئەو نامەی دەستلەکارکێسانەوەی وەزیرەکانی گۆڕانی بە " بەتاڵ" ناوبرد و ئاماژەی بۆ ئەوەکرد،" ماوەی یاسایی حکومەت تەواو بووە نامەی دەستلەکارکێشانەوەش پێشکەش بکەن کاری پێ ناکرێت، چونکە لە دوای ئەنجامدانی هەڵبژاردنەوە حکومەت بە دەستلەکارکێشاوە دادەنرێت، پێویستە سەرجەم وەزیرەکان تا دەستبەکاربوونی کابینەی نوێ بەردەوام بن.

لە مانگی ئەیلولی 2024ـەوە بزوتنەوەی گۆڕان بەسەر دوو ئاراستەی جیاوازادا دابەشبووە، ئاراستەیەک کوڕانی نەوشیروان مستەفان و ئاڕاستەکەی دیکەش، دانا ئەحمەد مەجید سەرۆکایەتی دەکات کە بە وەکالەت نامەیەکی عومەر سەید عەلی بووەتە رێکخەری بزوتنەوەی گۆڕان.

ئەم دابەشبوونە، بەرپرسانی گۆرانی لە حکومەتیش بۆ کشانەوە دابەشی دوو ئاراستە کردووە، وەزیری ئاوەدانکردنەوە و نیشتەجێکردن تاکە وەزیرە کە پەیامەکەی رەتکردوەتەوە. دانا عەبدولکەریم، وەزیری ئاوەدانکردنەوە و نیشتەجێکردن لەبارەی هۆکاری رەتکردنەوەی پەیامەکە رایگەیاندووە، دیاریکردنی دانا ئەحمەد مەجید وەک رێکخەری گشتیی بزووتنەوەکە، وەکالەتێکی نایاسایی و نادەستوورییە، بۆیە تەنیا پابەندی بڕیارەکانی جڤاتی نیشتمانی دەبێت.

هەواڵ

داهات و نەوت… هەولێر و بەغدا رێککەوتنی نوێ بۆ ناردنی مووچە دەکەن

داهات و نەوت حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان دەباتەوە سەرمێزی گفتوگۆ، جێگرى سەرۆکى ئەنجومەنى نوێنەرانى عێراق دەڵێت، رێککەوتن لەسەر نەوت کراوە و  لێکتێگەیشتنى باشیش لەسەر دۆسیەی داهاتە نانەوتییەکان هەیە. 

 دۆسیەی نەوت و داهاتە نانەوتییەکان، چارەنووسی مووچەی مانگی حوزەیرانیان و مانگەکانی دواتریان بە ئەنجامدانی رێککەوتنی نوێ لەگەڵ حکومەتی عێراق بەستوەتەوە. 

بەپێی زانیارییەکانی دیجیتاڵ میدیای Mic، حکومەتی عێراق داوای نیووەی کۆی داهاتە نانەوتییەکان دەکات، بەڵام حکومەتی هەرێمی کوردستان ئەوە رەتدەکاتەوە. 

حکومەتی هەرێمی کوردستان پێشنیازی کردووە، تەنها نیووەی ئەو داهاتانە بۆ حکومەتی عێراق بگەڕێنێتەوە کە بە داهاتی فیدراڵی دادەنێرن.

هەرێمی کوردستان پشتی بە مادەی 29ـی یاسای کارگێڕیی دارایی ساڵی2019ـی عێراق بەستووە، کە تێیدا هاتووە، 50%ی داهاتی رسومات و باجی فیدراڵی لەو فەرمانگانەی لەلایەن حکومەتی ناوەندییەوە بەڕێوەدەبرێن بۆ پارێزگاکان دەبێت.

شاخەوان عەبدوڵا، جێگرى سەرۆکى ئەنجوومەنى نوێنەرانى عێراق لە لێدوانێکی رۆژنامەوانیدا بەبێ باسکردنی وردەکارییەکان زانیارییەکانی دیجیتاڵ میدیای Micـی پشتراستکردەوە و رایگەیاند، لەئێستادا لێکتێگەیشتنى باش لەسەر دۆسییەى داهاتە نانەوتییەکانى هەرێمى کوردستان هەیە. 

دۆسیەی نەوت یەکێکی دیکەیە لە تەوەرەکانی گفتوگۆ، حکومەتی عێراق داوای 280 هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانە دەکات، هەرێمی کوردستان رایگەیاند، بەهۆی هێرشە درۆنییەکانەوە ناتوانێت ئەو بڕە بدات. 

عێراق وەک تێگەیشتنێک بۆ دۆخی بەرهەمهێنانی نەوت ئامادەیی دەبری هەر بڕە نەوتێک وەبگرێت کە لە هەرێمی کوردستانەوە رادەستیان بکرێت. 

شاخەوان عەبدوڵا، جێگرى سەرۆکى ئەنجوومەنى نوێنەرانى عێراق سەبارەت بە دۆسییەى نەوت ئاماژەی بۆ ئەوەکرد، کۆتایی هاتووە و هەرێمى کوردستان و عێراق رێککەوتنیان لەسەر کردووە.

نزیک دەبینەوە لە ناوەڕاستی مانگی ئاب، بەڵام مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان هێشتا چاوەڕوانی مووچەی مانگی حوزەیرانن. 

سەبارەت بە چارەنووسی مووچە و وادەی ناردنی لەلایەن بەغداوە شاخەوان عەبدوڵا وتى، لەگەڵ رێککەوتنى کۆتایی، بەغداد مووچەش دەنێرێت.

ناوەڕاستی مانگی تەمووزی ئەمساڵ، هەولێر و بەغدا لەسەر  پرسی مووچە و نەوت رێککەوتنێکییان راگەیاند، بەپێی رێککەوتنەکە هەرێمی کوردستان مانگانە بڕی 120 ملیار دینار داهاتی نانەوتی رادەستی بەغدا بکات، جگە لە رادەستکردنی بڕی 230 هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانە بە کۆمپانیای سۆمۆ.

 دوای ئەو دوو مانگەش مانگانە 50٪ی داهاتی نانەوتی رادەست بکرێت لەگەڵ هەمان بڕی نەوت، لە بەرامبەردا، وەزارەتی دارایی عێراق مانگانە مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان خەرج دەکات، بەڵام وادیارە ئەو رێککەوتنەش نەگەیشتووەتە ئەنجام و رێککەوتنی نوێ دەکرێت.