بنکۆڵکاری

دۆخی کارەبا… روناککردنەوەی هەرێمی کوردستان گیرفانی هاوڵاتییان دەتەکێنێت؟

پرۆژەی رووناکی نرخی کارەبا لەسەر هاوڵاتییان سێ هێندە زیاد دەکات و هاوڵاتییان بەو نرخە گرانەوە ناتوانن بەکاریبهێنن، بۆیە دەوترێت "پرۆژەی رووناکی هەرێمی کوردستان تاریک" دەکات، بە سەرگرتنی پرۆژەکەش، کارەبا لە خزمەتگوزارییەوە دەگۆڕێت بۆ تەکاندنی داهاتی تاک و گیرفانی هاوڵاتییان.

 پرۆژەی روناکی لە سەرانسەری هەرێمی کوردستان دەستیپێکرد، ئامانجی پڕۆژەکە دابینکردنی کارەبای 24 کاتژمێرییە لە هەرێـمی کوردستان، لەگەڵ فراوانبوونی پرۆژەی رووناکی ناڕەزایەتییەکان لە دژی گرانی نرخی کیلۆواتی کارەبای پرۆژەکە فراوانتر بوو، کەمترین نرخی کۆی کارەبای بەکارهاتووی مانگێکی ماڵێک لە سەرو 100 هەزا دینارەوە بووە.
لە ئێستادا ئەو گەڕەکانەی پرۆژەکەی تێدا جێبەجێکراوە، لە ترسی زۆری هاتنەوەی پارەی کارەبا بە شەودا گڵۆپەکان و ئامێرەکانی رووناککردنەوە دە کوژێنننەوە و تاریکی باڵ بەسەریاندا دەکێشێت.
رۆژ 17ی تشرینی یەکەمی 2024، مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە کاتی سەردانێکیدا بۆ گەڕەکی شادی لە شاری هەولێر، پڕۆژەی ڕووناکی ڕاگەیاند و وتی، ئامانج لەم پرۆژەیە دابینکردنی کارەبای 24 کاتژمێرییە بۆ سەرتاسەری هەرێمی کوردستان و پرۆژەکە تا 2026 لە هەرێمی کوردستان تەواو دەبێت.
ئەو کات، سەرۆکی حکومەت باسی لە هەرزانی نرخی کارەبای پرۆژەی رووناکی کرد و ئاماژەی بەوەکرد، قۆناغێکی ئەزموونی بۆ ئەم پڕۆژەیە، گەڕەکی شادی دیاریکراو ئێستا خاوەن ماڵ و خاوەنکارەکانی ئەم گەڕەکە زۆر ڕازین لە کارەباکە.
بە پێی سیستەمی رابردوی وەزارەتی کارەبای هەرێم، نرخی یەک کیلۆوات کارەبا بە 18 دینار بووە بۆ 450 کیلۆوات کارەبای بەکارهاتوو، بۆ 450 کیلۆواتی دووەمی بەکارهاتوو، 24 دینار بۆ هەر کیلۆواتێک وەردەگیرا، بۆ 600 کیلۆواتی سێیەمی بەکارهاتوو، 42 دینار وەردەگیرا و بۆ 600 کیلۆواتی چوارەمی بەکارهارهاتوو، 72 دینار وەردەگیرا، بەوەش بۆ بڕی دوو هەزار کیلۆوات کارەبای بەکارهاتوو 87 هەزار و 300  دینار وەردەگیرا.
کەچی بەپێ ئەو نرخەی پرۆژەی رووناکی دیاریکردووە نرخی کیلۆواتێک لە 140 دینارەوە دەستپێدەکات تا 156 دینار، بەوەش بۆ دوو هەزار کیلۆوات کارەبای بەکارهاتوو بڕی 312 هەزار دینار وەردەگیرێت، بەمەش نرخەکەی بۆ سێ هێندە زیاتر بەرز دەبێتەوە.
تیمی پرۆژەی رووناکی لەگەڵ ئەوەی رەتیدەکاتەوە نرخی کیلپواتێک کارەبا بە 156  دینار دیاریکراوە، بەڵام ئامادەنین ئەو نرخە ئاشکرابکەن کە بۆ کیلۆواتێک کارەبا دیارییان کردووە، تەنها باسییان لەوەکردووە، کارەبا بۆ 400 کیلۆواتی یەکەم نرخەکەی کەمترە.
پێچەوانەی بانگەشەی بەرپرسانی حکومەت لەوەی کە ئەو شوێنانەی پرۆژەکەی تێدا جێبەجێکراوە لە نرخەکەی ڕازین، کوژانەوەی گڵوپ و رووناککەرەوەکان لەلایەن هاوڵاتییان و تاریکی گەڕەکەکان بەڵگەی ناڕەزایەتی خەڵکە لە پرۆژەوە.
لەگەڵ ئەوەی پرۆژەکە کەوتووەتە بواری جێبەجێکردنەوە، رۆژی 10ئازار عومەر گوڵپیی ئەندامی پێشوی پەرلەمانی کوردستان سکاڵای لەسەر وەزیری کارەبای حکومەتی هەرێم تۆمارکرد.
گوڵپی لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەنوسیدا وتی: نرخی کارەبا بەڕێژەی 10 هێندە لەسەر هاوڵاتییان گرانکراوە، گرانکردنی کارەبا پاڵپشتنییە بە هیچ یاسایەک و پێچەوانەی بڕگەی دووەم مادەی 28ی دەستوری عێراقە.
کارەبا یەکێکە لە خزمەتگوزارییە سەرەتاییەکان و دابینکردنی ئەرکی حکومەتە، بەڵام لە هەرێمی کوردستان کارەبا لە بری خزمەتگوزاری، بووە بە بەڵایەک بۆ تاڵانکردنی گیرفانی هاوڵاتییان و داهاتی تاک و لەلایەکی ترەوە، حکومەت بە زیادکردنی نرخەکەی کردوویەتی بە سەرچاوەیەکی نوێی کۆکردنەوەی داهات.

هەواڵ

دەرفەتی دامەزراندن بۆ خاوەن بڕوانامە باڵاکان رادەگەیەنرێت

حکومەتی عێراق پلانێکی دەستپێکردووە بۆ دەستپێکردنەوەی دامەزراندنی هەشت هەزار دەرچوی بڕوانامە باڵاکان، ئەوەش لەڕێگەی پلانێکی پێشوەختە.

بەپێی هەواڵێکی رۆژنامەی سەباحی نیمچە فەرمیی، ئەنجومەنی راژەی گشتی فیدراڵی عێراق،  بەزووترین کات دەستپێکردنی خولی سێیەمی سیستەمی کۆدکردنی بۆ دامەزراندن لە فەرمانگە حکومەییەکان راگەیاندووە.

دامەزراندنەکان بەپێی یاساکانی (95 و 67ی ساڵی 2017) دەبێت و هەشت هەزار دەرچووی پلە باڵا سودمەند دەبن، بەڵام هێشتا نازانرێت  ئەم بڕیارە لە هەرێمی کوردستان جێبەجێی دەکات بۆ خاوەن بڕوانامەی باڵا (بەکالۆریۆس، دبلۆمی باڵا، ماجستێر و دکتۆرا).

سەعد ئەللامی وتەبێژی ئەنجومەنی راژەی گشتیی فیدراڵی عێراقی بە رۆژنامەکەی راگەیاندووە، رێکارە تەکنیکی و لۆجستیەکان تەواو بوون، چاوەڕوانی رەزامەندی سەرۆکوەزیرانن بۆ دەستپێکردنی جێبەجێکردن.

 ئاماژەی بەوەشکرد، کارتی نیشتمانی وەک بەڵگەنامەیەکی بنەڕەتی بۆ داتای داواکاران پەسەندکراوە.

سەعد ئەوەشی خستەڕوو، ئەنجومەنەکەیان کارەکانی دەستپێکردووە بۆ دامەزراندنی پەیمانگایەک بۆ لێهاتوویی و پەرەپێدانی کادیری کارا بۆ فەرمانبە حکومەییەکان.