بنکۆڵکاری

دۆخی کارەبا… روناککردنەوەی هەرێمی کوردستان گیرفانی هاوڵاتییان دەتەکێنێت؟

پرۆژەی رووناکی نرخی کارەبا لەسەر هاوڵاتییان سێ هێندە زیاد دەکات و هاوڵاتییان بەو نرخە گرانەوە ناتوانن بەکاریبهێنن، بۆیە دەوترێت "پرۆژەی رووناکی هەرێمی کوردستان تاریک" دەکات، بە سەرگرتنی پرۆژەکەش، کارەبا لە خزمەتگوزارییەوە دەگۆڕێت بۆ تەکاندنی داهاتی تاک و گیرفانی هاوڵاتییان.

 پرۆژەی روناکی لە سەرانسەری هەرێمی کوردستان دەستیپێکرد، ئامانجی پڕۆژەکە دابینکردنی کارەبای 24 کاتژمێرییە لە هەرێـمی کوردستان، لەگەڵ فراوانبوونی پرۆژەی رووناکی ناڕەزایەتییەکان لە دژی گرانی نرخی کیلۆواتی کارەبای پرۆژەکە فراوانتر بوو، کەمترین نرخی کۆی کارەبای بەکارهاتووی مانگێکی ماڵێک لە سەرو 100 هەزا دینارەوە بووە.
لە ئێستادا ئەو گەڕەکانەی پرۆژەکەی تێدا جێبەجێکراوە، لە ترسی زۆری هاتنەوەی پارەی کارەبا بە شەودا گڵۆپەکان و ئامێرەکانی رووناککردنەوە دە کوژێنننەوە و تاریکی باڵ بەسەریاندا دەکێشێت.
رۆژ 17ی تشرینی یەکەمی 2024، مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە کاتی سەردانێکیدا بۆ گەڕەکی شادی لە شاری هەولێر، پڕۆژەی ڕووناکی ڕاگەیاند و وتی، ئامانج لەم پرۆژەیە دابینکردنی کارەبای 24 کاتژمێرییە بۆ سەرتاسەری هەرێمی کوردستان و پرۆژەکە تا 2026 لە هەرێمی کوردستان تەواو دەبێت.
ئەو کات، سەرۆکی حکومەت باسی لە هەرزانی نرخی کارەبای پرۆژەی رووناکی کرد و ئاماژەی بەوەکرد، قۆناغێکی ئەزموونی بۆ ئەم پڕۆژەیە، گەڕەکی شادی دیاریکراو ئێستا خاوەن ماڵ و خاوەنکارەکانی ئەم گەڕەکە زۆر ڕازین لە کارەباکە.
بە پێی سیستەمی رابردوی وەزارەتی کارەبای هەرێم، نرخی یەک کیلۆوات کارەبا بە 18 دینار بووە بۆ 450 کیلۆوات کارەبای بەکارهاتوو، بۆ 450 کیلۆواتی دووەمی بەکارهاتوو، 24 دینار بۆ هەر کیلۆواتێک وەردەگیرا، بۆ 600 کیلۆواتی سێیەمی بەکارهاتوو، 42 دینار وەردەگیرا و بۆ 600 کیلۆواتی چوارەمی بەکارهارهاتوو، 72 دینار وەردەگیرا، بەوەش بۆ بڕی دوو هەزار کیلۆوات کارەبای بەکارهاتوو 87 هەزار و 300  دینار وەردەگیرا.
کەچی بەپێ ئەو نرخەی پرۆژەی رووناکی دیاریکردووە نرخی کیلۆواتێک لە 140 دینارەوە دەستپێدەکات تا 156 دینار، بەوەش بۆ دوو هەزار کیلۆوات کارەبای بەکارهاتوو بڕی 312 هەزار دینار وەردەگیرێت، بەمەش نرخەکەی بۆ سێ هێندە زیاتر بەرز دەبێتەوە.
تیمی پرۆژەی رووناکی لەگەڵ ئەوەی رەتیدەکاتەوە نرخی کیلپواتێک کارەبا بە 156  دینار دیاریکراوە، بەڵام ئامادەنین ئەو نرخە ئاشکرابکەن کە بۆ کیلۆواتێک کارەبا دیارییان کردووە، تەنها باسییان لەوەکردووە، کارەبا بۆ 400 کیلۆواتی یەکەم نرخەکەی کەمترە.
پێچەوانەی بانگەشەی بەرپرسانی حکومەت لەوەی کە ئەو شوێنانەی پرۆژەکەی تێدا جێبەجێکراوە لە نرخەکەی ڕازین، کوژانەوەی گڵوپ و رووناککەرەوەکان لەلایەن هاوڵاتییان و تاریکی گەڕەکەکان بەڵگەی ناڕەزایەتی خەڵکە لە پرۆژەوە.
لەگەڵ ئەوەی پرۆژەکە کەوتووەتە بواری جێبەجێکردنەوە، رۆژی 10ئازار عومەر گوڵپیی ئەندامی پێشوی پەرلەمانی کوردستان سکاڵای لەسەر وەزیری کارەبای حکومەتی هەرێم تۆمارکرد.
گوڵپی لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەنوسیدا وتی: نرخی کارەبا بەڕێژەی 10 هێندە لەسەر هاوڵاتییان گرانکراوە، گرانکردنی کارەبا پاڵپشتنییە بە هیچ یاسایەک و پێچەوانەی بڕگەی دووەم مادەی 28ی دەستوری عێراقە.
کارەبا یەکێکە لە خزمەتگوزارییە سەرەتاییەکان و دابینکردنی ئەرکی حکومەتە، بەڵام لە هەرێمی کوردستان کارەبا لە بری خزمەتگوزاری، بووە بە بەڵایەک بۆ تاڵانکردنی گیرفانی هاوڵاتییان و داهاتی تاک و لەلایەکی ترەوە، حکومەت بە زیادکردنی نرخەکەی کردوویەتی بە سەرچاوەیەکی نوێی کۆکردنەوەی داهات.

هەواڵ

پەرلەمانی کوردستان دەخرێتەوە ژێر رەحمی چەکوشی دادگای فیدراڵی عێراق

دوو سکاڵا بۆ هەڵوەشاندنەوەی ئەم خولەی پەرلەمانی کوردستان لە دادگای فیدراڵی تۆمار دەکرێت، کە ئەنجامدانی هەڵبژاردنەکەی بە بڕیاری هەمان دادگا بووە.  

 هەڵبژاردنی خولی شەشەمی  پەرلەمانی کوردستان دوای دوو ساڵ دواخستن لە وادەی خۆی، دواجار بە بڕیاری دادگای فیدراڵی کۆتایی ساڵی رابردوو ئەنجام درا.

دادگای فیدراڵی بەشێکی چیرۆکی دواخستنی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان بوو، نزیکەی ساڵێک تاتوێی سکاڵایەکی لەبارەی هەڵبژاردنەکەوە کرد، کە دواجار بە هەڵوەشاندنەوە و دواتر کەمکردنەوەی ژمارەی کورسی کۆتایی پێکهاتەکان کۆتاییهات.

ئێستا جارێکی دیکە ئەنجامی ئەو هەڵبژاردنە خراوەتەوە بەر دەستی دادگای فیدراڵی عێراق، کۆمەڵی دادگەری کوردستان و جوڵانەوەی نەوێ نوێ رایگەیاندووە، لە دادگای فیدراڵی سکاڵایان بۆ هەڵوەشاندنەوەی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان تۆمارکردووە.
سکاڵاکەی کۆمەڵی دادگەری کە یەکەم سکاڵایە بۆ هەڵوەشاندنەوەی خولی شەشەم لەلایەن عومەر گوڵپی کاندیدی سەرکەتووی حزبەکە دژی پەرلەمانی کوردستان تۆمار کراوە.

عومەر گوڵپى سەبارەت بە تۆمارکردنی ئەو سکاڵایە رایگەیاندووە،"داوامان لە دادگاى فیدراڵی کردووە، خولەکە هەڵوەشێندرێتەوە و هەڵبژاردن دووبارە بکرێتەوە، هەروەها هەموو ئەو ئیمتیازە ماددییانەى لە پێنج مانگى ڕابردوودا پەرلەمانتاران وەریان گرتووە، لێیان وەربگیرێتەوە".

کۆمەڵى دادگەرى کە لە هەڵبژاردنى خولى شەشەمى پەرلەمانى کوردستاندا سێ کورسیى بەدەستهێنا، دواتر هەڵبژاردنەکەی بە" دیزاینکراو" وەسفکرد و بڕیاریدا بایکۆتی خولەکە بکات.

دوای چوار رۆژ لە سکاڵاکەی کۆمەڵی دادگەری، جوڵانەوەی نەوەی نوێش رایگەیاند، سکاڵایان بۆ هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمانی کوردستان تۆمار کردووە. 

نەوەی نوێ رایگەیاندووە، سکاڵاکەی ئەوان دژی سەرۆکی هەرێمی کوردستان، ئەوەیش بەهۆی ئەوەی تا ئێستا بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمانی کوردستانی دەرنەکردووە.

ڕۆژی 20ـی تشرینی یەکەمی 2024، هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان ئەنجام درا، بەپێی ئەنجامی کۆتایی هەڵبژاردن کە لەلایەن کۆمسیۆنەوە بڵاوکراوەتەوە، پارتی 39 کورسی، یەکێتی 23 کورسی، نەوەی نوێ 15 کورسی، یەکگرتوو 7 کورسی، هەڵوێست 4 کورسی، کۆمەڵ 3 کورسی، بەرەی گەل 2 کورسی و هەریەک لە گۆڕان و هاوپەیمانی کوردستانیش یەکی کورسییەکیان بەدەستهێناوە.

دوای نزیکەی حەوت مانگ لە ئەنجامدانی هەڵبژاردن، تا ئێستا پەرلەمانی کوردستان کارا نەبووە و تەنها پەرلەمانتاران سوێندی یاسایان خواردووە، بەڵام هەموو مانگێک مووچە وەردەرگن.