بنکۆڵکاری

Mic Exclusive : کۆبونەوەکانی پارتی و یەکێتی چەقیان بەستووە

کۆبونەوەکانی پارتی و یەکێتی بۆ پێکهێنانی حکومەت چەقدەبەستن و وەفدە دانوستانکارەکان چاوەڕوانی کۆبونەوەی لوتکەی حزبەکانیان دەکەن. وتەبێژی یەکێتی دەڵێت،" وادەی کۆبونەوەی لوتکە دیار نییە". 

 بەپێی ئەو زانیارییە تایبەتانەی لە ئەندامانی شاندی دانوستانکاری پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتیی نیشتمانی کوردستانەوە بە Mic دراون، کۆبونەوەکانی پارتی و یەکێتی لەسەر پێکهێنانی حکومەت چەقیان بەستووە.
ئەندامانی شاندی دانوستانکاری هەردوو حزبەکە، هۆکاری چەقبەستنی کۆبونەوەکان بۆ ئەنجامنەدانی کۆبونەوەی لوتکە بۆ چارەسەرکردنی تەواوی کێشەکان دەگەڕێننەوە. 
وەفدی دانوستانکاری پارتی و یەکێتی رەشنوسێکیان بۆ پێکهێنانی حکومەت ئامادەکردووە، بەڵام تا ئێستا واژۆی رەشنوسەکەیان نەکردووە. 
دوو حزبەکە لە دوای ئامادەکردنی رەشنووسێکەوە بۆ یەکەمجار، 22ـی شوبات، پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە سلێمانی کۆبوونەوە و رایانگەیاند،"کۆبوونەوەکانیان بەردەوام دەبن "بۆ زیاتر لێکتێگەیشتن و داڕشتنی بەرنامەیەکی هاوبەشی پەسەندکراو لەپێناو بەرژەوەندیی هاووڵاتییانی هەرێمی کوردستان". 
پارتی و یەکێتی لە دوای ئەو راگەیەندراوەوە، جارێکی دیکە لە 26ـی شوبات لە هەولێر کۆبوونەوە، بەڵام لەو کاتەوە تا ئێستا هیچ کۆبونەوەیەکیان ئەنجام نەداوە. 
سەعدی ئەحمەد پیرە وتەبێژی یەکێتی نیشتمانی کوردستان بە Micـی راگەیاند،"هەندێک بابەتی گرنگ لەسەر رێککەوتنی یەکێتی و پارتی بۆ پێکهێنانی حکومەت هەڵگیراون بۆ کۆبوونەوەی لوتکەی نێوان کاک بافڵ و کاک مەسعود، بەڵام تائێستا هیچ وادەیەک بۆ ئەنجامدانی ئەو کۆبوونەوەیە دیاری نەکراوە". 
سەبارەت بە گفتوگۆکانی نێوان هەردوو حزبەکە، وتەبێژی یەکێتی وتی،" یەکێتی و پارتی بۆ پێکهێنانی حکومەت لەسەر 90%ـی خاڵەکان رێککەوتوون و نزیکی 10%ـی  ماوە و ئەوەش هەڵگیراوە بۆ کۆبوونەوەی لوتکە یەکلایی بکاتەوە". 
پێشتر، رۆژنامەی (العربي الجدید) بڵاویکردەوە، کۆبونەوەکانی یەکێتی و پارتی لەبارەی بەرنامەی داهاتوی حکومەت و میکانیزمی دابەشکردنی پۆستە حكومیەكان، هیچ ئەنجامێکی لێنەکەوتوەتەوە.
یەکێتی پێداگرە لە بەدەستهێنانی یەکێک لە سەرۆکایەتییەکان سەرۆکایەتی هەرێم و سەرۆک وەزیران وەک بەشێک لە شایستەی هەڵبژاردن، بەڵام پارتی ئەمە رەتدەکاتەوە، دەیەوێت دەست بەسەر سەرۆکایەتییەکان بگرێت و دۆخەکە وەک خۆی بمێنێتەوە بەبێ هیچ گۆڕانکارییەک.
بەپێی رۆژنامەی (العربي الجدید)، لە چەند رۆژی داهاتووشدا کۆبونەوەی نوێی مەکتەبی سیاسی پارتی و یەکێتی، بە بەشداری لیژنە تەکنیکیەکانی دانوستاندن ئەنجامدەدرێت، بۆ یەکلایكردنەوەی ئەو دۆسیەیە.
ڕۆنامەکە بە پشتبەستن بە سەرچاوەکانی ڕایگەیاندووە، بەم نزیکانە کۆبونەوەیەکی گرنگ لەنێوان بافڵ تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتی و مەسعود بارزانی سەرۆکی پارتی ئەنجام دەدرێت، پێشبینی دەکرێت رێککەوتنی دواین هەنگاوەكانی پێکهێنانی حکومەتی نوێی هەرێمی کوردستان تیادا ئەنجامبدرێت، لەگەڵ چۆنیەتی دابەشکردنی پۆستەکان لەنێوان هەردوو لایەن.
لیژنەیەکی تەکنیکی لەنێوان پارتی و یەکێتی پێکهێنراوە بۆ شێوازی بەڕێوەبردنی کابینەی نوێی حکومەت. لیژنەکە دوای پێنج کۆبوونەوە، رەشنووسێکیان ئامادەکرد بۆ پێکهێنانی کابینەی دەیەمی حکومەتی هەرێمی کوردستان.
لیژنەی تەکنیکیی پارتی بەسەرۆکایەتیی پشتیوان سادق و ئەندامیێتیی دڵشاد شەهاب و ئومێد سەباح بوو. شاندی یەکێتیش بە سەرۆکایەتیی رێواز فایەق و ئەندامیێتی هەریەک لە شاڵاو شێخ سەلاح و ئامانج رەحیم بوو.
نزیکەی پێنج مانگ بەسەر هەڵبژاردن و زیاتر لە سێ مانگیش بەسەر یەکەم دانیشتنی خولی شەشەمی پەرلەمان تێپەڕیوە، بەڵام هێشتا لایەنە سیاسییەکان نەگەیشتوونەتە رێککەوتن بۆ هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی پەرلەمان و سەرۆکی هەرێمی کوردستان و پێکهێنانی کابینەی دەیەمی حکومەت.

هەواڵ

داهات و نەوت… هەولێر و بەغدا رێککەوتنی نوێ بۆ ناردنی مووچە دەکەن

داهات و نەوت حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان دەباتەوە سەرمێزی گفتوگۆ، جێگرى سەرۆکى ئەنجومەنى نوێنەرانى عێراق دەڵێت، رێککەوتن لەسەر نەوت کراوە و  لێکتێگەیشتنى باشیش لەسەر دۆسیەی داهاتە نانەوتییەکان هەیە. 

 دۆسیەی نەوت و داهاتە نانەوتییەکان، چارەنووسی مووچەی مانگی حوزەیرانیان و مانگەکانی دواتریان بە ئەنجامدانی رێککەوتنی نوێ لەگەڵ حکومەتی عێراق بەستوەتەوە. 

بەپێی زانیارییەکانی دیجیتاڵ میدیای Mic، حکومەتی عێراق داوای نیووەی کۆی داهاتە نانەوتییەکان دەکات، بەڵام حکومەتی هەرێمی کوردستان ئەوە رەتدەکاتەوە. 

حکومەتی هەرێمی کوردستان پێشنیازی کردووە، تەنها نیووەی ئەو داهاتانە بۆ حکومەتی عێراق بگەڕێنێتەوە کە بە داهاتی فیدراڵی دادەنێرن.

هەرێمی کوردستان پشتی بە مادەی 29ـی یاسای کارگێڕیی دارایی ساڵی2019ـی عێراق بەستووە، کە تێیدا هاتووە، 50%ی داهاتی رسومات و باجی فیدراڵی لەو فەرمانگانەی لەلایەن حکومەتی ناوەندییەوە بەڕێوەدەبرێن بۆ پارێزگاکان دەبێت.

شاخەوان عەبدوڵا، جێگرى سەرۆکى ئەنجوومەنى نوێنەرانى عێراق لە لێدوانێکی رۆژنامەوانیدا بەبێ باسکردنی وردەکارییەکان زانیارییەکانی دیجیتاڵ میدیای Micـی پشتراستکردەوە و رایگەیاند، لەئێستادا لێکتێگەیشتنى باش لەسەر دۆسییەى داهاتە نانەوتییەکانى هەرێمى کوردستان هەیە. 

دۆسیەی نەوت یەکێکی دیکەیە لە تەوەرەکانی گفتوگۆ، حکومەتی عێراق داوای 280 هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانە دەکات، هەرێمی کوردستان رایگەیاند، بەهۆی هێرشە درۆنییەکانەوە ناتوانێت ئەو بڕە بدات. 

عێراق وەک تێگەیشتنێک بۆ دۆخی بەرهەمهێنانی نەوت ئامادەیی دەبری هەر بڕە نەوتێک وەبگرێت کە لە هەرێمی کوردستانەوە رادەستیان بکرێت. 

شاخەوان عەبدوڵا، جێگرى سەرۆکى ئەنجوومەنى نوێنەرانى عێراق سەبارەت بە دۆسییەى نەوت ئاماژەی بۆ ئەوەکرد، کۆتایی هاتووە و هەرێمى کوردستان و عێراق رێککەوتنیان لەسەر کردووە.

نزیک دەبینەوە لە ناوەڕاستی مانگی ئاب، بەڵام مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان هێشتا چاوەڕوانی مووچەی مانگی حوزەیرانن. 

سەبارەت بە چارەنووسی مووچە و وادەی ناردنی لەلایەن بەغداوە شاخەوان عەبدوڵا وتى، لەگەڵ رێککەوتنى کۆتایی، بەغداد مووچەش دەنێرێت.

ناوەڕاستی مانگی تەمووزی ئەمساڵ، هەولێر و بەغدا لەسەر  پرسی مووچە و نەوت رێککەوتنێکییان راگەیاند، بەپێی رێککەوتنەکە هەرێمی کوردستان مانگانە بڕی 120 ملیار دینار داهاتی نانەوتی رادەستی بەغدا بکات، جگە لە رادەستکردنی بڕی 230 هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانە بە کۆمپانیای سۆمۆ.

 دوای ئەو دوو مانگەش مانگانە 50٪ی داهاتی نانەوتی رادەست بکرێت لەگەڵ هەمان بڕی نەوت، لە بەرامبەردا، وەزارەتی دارایی عێراق مانگانە مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان خەرج دەکات، بەڵام وادیارە ئەو رێککەوتنەش نەگەیشتووەتە ئەنجام و رێککەوتنی نوێ دەکرێت.