تەندروستی

هۆکارەکانی خێرابوونی لێدانی دڵ چییە لە بەیانیاندا؟

دیاردەی خێراتر لێدانی دڵ لە بەیانیاندا بە "بەرزبوونەوەی لێدانی دڵی بەیانیان" ناسراوە، چەند هۆکارێک بەشدارن لەم گۆڕانکارییە سروشتییەی لێدانی دڵ لە کاتژمێرەکانی بەیانیدا:

📌 جەستەی مرۆڤ کاتژمێرێکی بایۆلۆژی ناوەکی هەیە کە بە (Circadian rhythm) ناسراوە، کە پرۆسەی فیزیۆلۆژی جۆراوجۆر ڕێکدەخات، لەوانەش لێدانی دڵ، ڕیتمە سیرکادیەکان خولێکی ٢٤ کاتژمێری پەیڕەو دەکات و کاریگەری لەسەر کارەکانی جەستە دەبێت بە پشتبەستن بە کاتەکانی ڕۆژ، لە بەیانی زوودا جەستە بە شێوەیەکی گشتی خۆی بۆ چالاکییەکان و زیادبوونی هۆشیاری ئامادە دەکات، ئەمەش دەبێتە هۆی بەرزبوونەوەی لێدانی دڵ.

📌دەردانی کۆرتیزۆڵ: کۆرتیزۆڵ هۆرمۆنێکە کە لەلایەن ڕژێنەکانی ئەدرنالەوە بەرهەم دێت و بە شێوەیەکی گشتی ئاستی لە بەیانی زوودا دەگاتە لوتکە، لە دەوروبەری کاتی بەئاگابوونەوە، زۆرجار کۆرتیزۆڵ بە "هۆرمۆنی سترێس" ناودەبرێت، چونکە ڕۆڵی هەیە لە وەڵامدانەوەی جەستە بۆ فشار، دەتوانێت لێدانی دڵ و پەستانی خوێن زیاد بکات.

📌زیادبوونی چالاکیی جەستەیی: زۆرێک لە کەسەکان دوای ماوەیەکی کەم لە خەو هەڵسان بەشداری چالاکییە جەستەییەکان دەکەن، وەک هەڵسانەوە لە جێگا و دوش گرتن و دەستپێکردنی ڕۆتینی ڕۆژانەیان، ئەم چالاکییانە دەتوانن بە شێوەیەکی سروشتی لێدانی دڵ بەرز بکەنەوە، چونکە جەستە وزە و ئۆکسجین کۆدەکاتەوە بۆ دابینکردنی داواکارییەکانی جوڵەی جەستەیی.

📌وشکبونەوەی لەش: لە کاتی خەوتندا جەستە وشک دەبێتەوە بەو پێیەی چەند کاتژمێرێکە ئاوت نەخواردۆتەوە، وشکبونەوەی لەش دەبێتە هۆی زیادبوونی کاتی لێدانی دڵ، چونکە دڵ زیاتر کاردەکات بۆ سووڕانەوەی خوێن بە شێوەیەکی کارا لەگەڵ کەمبوونەوەی قەبارەی خوێن.

📌گۆڕینی شوێن: کاتێک لە کاتی خەبەربوونەوە لە دۆخی پاڵکەوتنەوە دەگۆڕیت بۆ دۆخی ڕاست، وەک کاتێک لە جێگاکەت هەڵدەستیت، لەوانەیە جەستەت هەست بە دابەزینی ساتێکی پەستانی خوێن بکات، بۆ قەرەبووکردنەوەی لێدانی دڵ زیاد دەکات بۆ ئەوەی ڕۆیشتنی خوێن بە شێوەیەکی گونجاو بۆ مێشک و ئەندامە گرنگەکانی تر بپارێزێت.

هەواڵ

MIC بە نووسراوی فەرمی ئاشکرای دەکات کە سروە عەبدولواحید دەدرێتە دادگا

دوای ئەوەی مایک بڵاویکردەوە، سروە عەبدولواحید لەلایەن دادگای سلێمانییەوە داوا کراوە، دیجیتاڵ میدیای MIC بەدواداچوونی کرد بۆ ئەو بریارەی دادگای سلێمانی.

لەبەدواداچوونەکەیدا MIC دوو نوسرای فەرمی دادگای سلێمانی دەستکەوت کە ئاراستەی سروە عەبدولواحید و پارێزەرەکەی کراوە رۆژی 23ی 12ی 2025 لەبەردەم دادگا ئامادەبن.

بەپێی نوسراوەکە سروە عەبدولواحید بە مادەی 433ی سزادانی عێراقی داواکراوە ئامادەبێت لەبەردەم دادگادا، هاوکات نوسراوی فەرمیش ئاراستەی دیوانی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق کراوە کە سروە عەبدولواحید لەبەردەم دادگا ئامادەبکەن چوونکە ناوبراو ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقە و پارێزبەندی هەیە.

ئەو ماددە یاساییەی كە دۆسیەی لە دژی پەرلەمانتار سروە عەبدولواحیدی پێ كراوەتەوە، ماددە 433 ـی یاسای سزاكانی عێراقییە كە باس لە تاوانی تۆمەتهەڵبەستن بە ناڕەوا دەكات بەشێوەیەكی ئاشكرا بۆ ڕای گشتی، بەبێ بوونی بەڵگەیەكی ڕاست و دروست، كە زیانی دەروونی و مەعنەوی بە كەسی تۆمەت بۆهەڵبەستراو دەگەیێنێت و سزاكەی گرتن و پێبژاردن یاخود یەكێك لەو دوو جۆرە سزایەیە.