| هەواڵ |
هەرێمی کوردستان بۆتە دۆزەخ بۆ بەرهەڵستکارانی کۆماری ئیسلامی ئێران
2021-07-28
هەرێمی کوردستان چیتر بۆ بەرهەڵستکارانی کۆماری ئیسلامی ئێران شوێنێکی پارێزراونییە، چونکە لە 70٪ ی نەیارەکانی کۆماری ئیسلامی کە تیرۆرکراون یان رفێنراون، لەناو خاکی هەرێمی کوردستاندا بووە.
لەدوای راپەڕینی بەهاری 1991 خەڵکی هەرێمی کوردستان توانیان تاڕادەیەک
لەژێر هەڕەشە و مەترسی رژێمەکەی سەدام حسەین دووربکەونەوە و نیمچە سەربەخۆییەک
بەدەستبهێنن، بەڵام بۆ بەرهەڵستاکارانی کۆماری ئیسلامی ئێران و بەتایبەت پارتە
سیاسییەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان، هەرێمی کوردستان بوو بە شوێنێکی پڕ مەترسی،
ئەوەش دوای لەهەمووشوێنێک کرانە ئامانج.
حاڵی حازر هەرێمی کوردستان لەریزبەندی یەکەمی ئەو شوێنانەیە کە
پڕمەترسیترین ناوچەیە بۆ بەرهەڵستکارانی ئێران، بەوپێیەی 329 بەرهەڵستکار
بەپلانی بەرپرسانی ئەمنی کۆماری ئیسلامی ئێران لەناوچە جیاوازەکانی هەرێمدا
تیرۆرکراون یان رفێنراون کە سەرجەمیشیان خەڵکی رۆژهەڵاتی کوردستانن.
دامەزراوەی عەبدولرەحمان برومەند کە بارەگاکەی لە ئەمریکایە، لە تازەترین
راپۆرتیدا، دەڵێ" لانی کەم لە 40 ساڵی رابردوودا 540 بەرهەڵستکاری کۆماری
ئیسلامی لەدەرەوەی ئێران تیرۆرکراون، یان رفێنراون."
عەبدولڕەحمان برومەند سەرۆکی ئەنجومەنی جێبەجێکاری موقاومت ملی ئێران بوو،
لەناوەڕاستی هەشتاکانی سەدەی رابردوو لەفەرەنسا بەچەقۆ کوژرا و لەدۆسیەکەش
پەنجەی تۆمەت بۆ بەرپرسانی ئێران درێژکرا.
بەگوێرەی راپۆرتەکە، 380
بەرهەڵستکاری ئێران لە هەرێمی کوردستان کوژراون یان رفێنراون و 30 کەسیش لە
ناوچەکانی دیکەی عێراق و ئاماژەی بەوەشکردووە، تەنها لە ساڵانی نەوەدەکانی سەدەی
رابردوودا 329 بەرهەڵستکاری حکومەتی تاران لە باشوری کوردستان کراونەتە ئامانج.
زۆربەی جار دەزگا ئەمنییەکانی هەرێمی کوردستان، تۆمەتبار
دەکرێن بە هاوکاریکردنی بەرپرسانی ئێران، لەدەستگیرکردن و رفاندن یان شوێنپێ
هەڵگرتنی نەیارانی کۆماری ئیسلامی، بۆ ئەوەش چەند دۆسییەک هەن.
لەدوای عێراق وهەرێمی کوردستان هەر یەک لە پاکستان، تورکیا،
فەرەنسا، ئەفغانستان و ئەڵمانیاش لە ریزی پێشەوەی ئەو وڵاتانەدان کە زۆرترین
بەرهەڵستکاری ئێرانیان تێدا کراوەتە ئامانج و ژمارەیەک بەرهەڵستکاریش لە نەمسا،
سویسرا، بەریتانیا، سوید، ئەمریکا، ئیمارات، ئازەربایجان، هیندستان، پۆڵۆنیا،
ئیسپانیا و فلیپین و چەند وڵاتێکی دیکە بوونە ئامانجی دەزگا ئەمنی و هەواڵگریەکانی
ئێران.
ئەو دامەزراوەیە جەختی لەوەشکردوەتەوە، کە قوتاربوونی بەشێکی
زۆری ئەنجامدەرانی ئەو تاوانانە بەتایبەتی لەو وڵاتانەی دەسەڵاتی دادوەری سەربەخۆ
نییە، وایکردووە کردنە ئامانجی بەرهەڵستکارانی ئێرانی تیایاندا بەردەوام بێت و
داواشی لە کۆمەڵگای نێودەوڵەتی کردووە رێوشوێنی توند دژی ئێران بگرنەبەر.
بەشێکی زۆری بەرهەڵستکارە تیرۆرکراوەکان، لە بەرپرسانی
پارتەکانی رۆژهەڵاتی کوردستانی وەک، حزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران و کۆمەڵەن، کە
لەناویاندا، هەردوو سکرتێری حزبی دیموکرات، دکتۆر قاسملۆ و دکتۆر سادق شەرەف کەندی
هەن.
هەروەها بە دەیان نوسەر و رۆژنامەوان و
چالاکی سیاسی و مەدەنی، رۆژهەڵاتی کوردستان، لەباشوری کوردستان و دەرەوە، لەلایەن
دەزگای هەواڵگری کۆماری ئیسلامی ئێرانەوە کراونەتە ئامانج.
زۆرجار هێزە ئەمنییەکانی هەرێمی کوردستان،
تۆمەتباردەکرێن بە هاوکاریکردنی دەزگا هەواڵگری و ئەمنییەکانی ئێران، بە هەڵگرتنی
شوێنپێی بەرهەڵستکارانی ئەو وڵاتە، یان دەستگیرکردن و رادەستکردنەوەیان بە ئێران.
بە گوێرەی
بەدواداچوونەکان زۆرینەی ئەو بەرهەڵستکارانەی رۆژهەڵات لە پارێزگای سلێمانی و
دەوروبەری تیرۆرکراون، هەولێریش لە پلەی دووەمدایە، کە ژمارەیەکی بەرچاو کە
چالاکوانانی سیاسی رۆژهەڵاتی کوردستان تێدا بوونەتە قوربانی.
لەگەڵ گرتنە دەستی
دەسەڵات، لەلایەن کۆماری
ئیسلامی لە ساڵی 1979دا، زۆرینە ئەو گروپ و حزب و لایەنانەی بەشداربوون لەسەرخستنی
شۆڕش کەوتنە بەر پەلامار و پاکتاوکردن.
لەوکاتەوە بەشێکی زۆری
چالاکوانان ئاوارەی دەرەوە بوون، بەڵام ژیانی پەنابەری و دوورە وڵاتیش دادی
زۆۆریانی نەدا و لەلایەن دەزگای هەواڵگری و گرووپەکانی سەر بە کۆماری ئیسلامی
ئێرانەوە کرانە ئامانج.
تیرۆر و کردنەئامانجی
بەرهەڵستکارانی کۆماری ئیسلامی لە سەرەتادا ئەو کاربەدەست و بەرپرسانەی حکومەتی
پاشایەتی گرتەوە، کە بەرەو دەرەوە هەڵاتبوون، بەڵام دواتر پەلیکێشا بۆ
بەرهەڵستکاران و تەنانەت ئەوانەشی کە لە وێستگەیەکدا لە کۆماری ئیسلامی
جیاببوونەوە.
بابەتی لێکچو
More News
Most Popular
هەواڵ
رێبوار کەریم وەلی: دەترسام لەسجن خۆم بخنکێنم
2021-11-17
گفتوگۆیەک لەگەڵ رێبوار کەریم وەلی
لە پەڕەی تایبەتی رۆژنامەنووس کاوە شێخ عەبدوڵا وەرگیراوە
ئێستا کەم ڕۆژنامەنووسی کورد هەیە هێندەی رێبوار کەریم وەلی لە یەککاتدا تۆمەتی بدرێتەپاڵ... جنێوی پێ بدرێ و کۆمێنتی بۆ بنووسرێ. تۆمەت و جنێوەکان هی میدیا و لایەنگرانی پارتین، کۆمێنتەکانیش هی ئەوانەن کە نووسین و وتارەکانی رێبوار پەسەند دەکەن. هەموو ئەمانەیش بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە ڕۆژانێک رێبوار و وتارەکانی لەناو بازنەی بەرژەوەندییەکانی پارتیدابوون کەچی ئێستا هەولێر لە رێبوار قەدەغەکراوە هەرکە بچێتەوە ئەو شارە خێرا دەستگیردەکرێ!
رێبوار پێشتر پارتی بووە و لە میدیای پارتیدا کاراکتەرێکی بزێو و دیاربووە، خۆی دەڵێ هەمیشە عونسوورێکی سەرکێش و متمانەپێنەکراوی پارتی بووم. بەڵام ئەم قسەیە بۆ زۆر کەس جێی باوەڕ نەبوو تا ئەو کاتەی کەوتە رەخنەگرتنی ڕوون و ڕاشکاو لە دەسەڵاتی پارتی بەتایبەت مەسروور بارزانی. سەرەتای یاخیبوونی رێبوار لە دەسەڵاتی مەسروور زۆر کەس لە فەیسبووک وای هەست دەکرد رێبوار هاککراوە. بەڵام ئەو بەڕاستی لە هەولێر دەرپەڕێنرا!
کۆمێنت و وتارەکانی رێبوار لەسەرئاستی سیاسیی و میدیایی و تۆڕەکۆمەڵایەتییەکانیش حسابی بۆ دەکرێ، بۆیە وا رێکەوتین وەکو دوو هاوڕێ و ڕۆژنامەنووس کەهیچ دەزگا و میدیایەکی دیاریکراومان نییە، ئەم گفتوگۆیە بکەین و لە ئەکاونتی خۆمان لە فەیسبووک بڵاوی بکەینەوە.
🔹کاوە شێخ عەبدوڵڵا
کاوە: جاران میدیاکان کە وتارێک یان لێدوانێکی تۆیان بڵاو دەکردەوە دەیاننووسی: رێبوار کەریم وەلی ڕۆژنامەنووسی نزیک لە پارتی، ئێستا تۆ لە کێوە نزیکیت و لەکێوە دووریت ؟
رێبوار: له كوردستان حزبایەتیش وه‌ك شتێكی بۆماوه‌یی سه‌یر ده‌كرێت، كاتێ تۆ باوكت یان كه‌سێكی نزیكت سه‌ر به حزبێكبێ، كه‌س ئه‌وه‌ی پێ هه‌زم ناكرێت كه تۆ له‌و حزبه نه‌بی كه خانه‌واده‌كه‌ت بڕوایان پێیەتی. جاران مه‌سه‌له‌یه‌ك هه‌بوو ده‌یانگوت: كوڕه‌كان هه‌مان رۆژنامه ده‌خوێننه‌وه كه باوكه‌كانیان ده‌یانخوێنده‌وه. له راستیدا من قه‌ت ئه‌و رۆژنامه‌یه‌م نه‌خوێنده‌وه كه باوكم ده‌یخوێنده‌وه! به هه‌موو عورفێك ده‌بوایه منیش هه‌ر پارتی بم، پارتیش نه‌بام ده‌بوایه قه‌بوڵی بكه‌م كه پارتیم. چونكه به‌رامبه‌ره‌كان تۆ وا ده‌بینن، ئه‌وانن كه بڕیار ده‌ده‌ن تۆ كێی؟
ئه‌وه هه‌ر له كوردستان وا نییه له هه‌موو دنیا وایه. ئاخیری وات لێدێت كه خۆشت نازانێ تۆ كێی و له كێ نزیكیت. ناتوانم سیاسییانە وەڵامی ئەم پرسیاره بده‌مه‌وه، به‌لام زۆرجار ئه‌و ته‌عریفه‌م وا به‌كار هێناوه كه بتوانم كاتێ ره‌خنه‌یه‌ك له پارتی ده‌گرم، خۆمی پێ بپارێزم. لای من ده‌ربڕینی هه‌ڵوێسته‌كه‌م گرنگتر بووه له‌و پاشناوه‌ی كه بۆیان داتاشیوم. نزیكی و دووریم له كه‌س ئه‌به‌دی نییه، ته‌نانه‌ت له ناخی خۆشم. رۆژێك دۆستم و رۆژێك ئاشنا. ته‌بیعه‌تی ژیان ئه‌وه‌یه. ته‌نیا له‌گه‌ڵ یه‌ك شتدا راستگۆم و قه‌ت ناتوانم نادیده‌ی بگرم كه ئه‌ویش ویژدانه‌مه.
کاوە: لە سەرەتای پێکهێنانی کابینەی نۆ بەسەرۆکایەتی مەسروور بارزانی، تۆ هۆشداریتدا لەوەی حکومەتێکی ئەمنیی دێتە سەرکار. ئێستا دوای نزیکەی دوو ساڵ لە دەستبەکاربوونی ئەم کابینەیە، ئایا کاریگەرییەکانی حکومەتێکی ئەمنیی دەرکەوتوون؟ ئەگەر دەرکەوتوون چۆن و لەکوێدا؟
رێبوار: راسته. ئه‌وه‌ش له‌به‌ر هۆكارێكی زۆر ساده‌یه كه شه‌خسی سه‌رۆكوه‌زیران، ستافه نزیكه‌كه‌ی و ته‌نانه‌ت ئه‌و كه‌سانه‌یشی كه وه‌كو كادیری ئه‌منی له ماوه‌ی بیست ساڵی رابردوو له‌گه‌ڵ ئه‌ودا له ده‌زگای ئه‌منی و هه‌واڵگریی كاریان كردووه، هاتنه‌ناو كایه‌ی حوكمڕانییه‌وه‌و ئه‌و ئیمپراتۆریه‌تیه ژێرزه‌مینییه‌ی كه به هه‌زاران تۆڕ و رایه‌ڵه‌ی له حوكمڕانیی به‌ر له‌خۆیدا دروستیكردبوو، سه‌ر ئاو كه‌وت. له‌به‌رامبه‌ریشدا، جڵه‌وی ده‌سه‌ڵاتی حزبی به‌رامبه‌ر واتا یه‌كێتیش كه‌وته ده‌ست هه‌مان پێكهاته‌وه. له‌م روانگه‌یه‌وه بابه‌ته‌كه ئاسانه كه هه‌ر جموجۆڵێكی مه‌ده‌نی وه‌كو پیلانگێڕی و ده‌ستی ئه‌م و ئه‌و سه‌یر بكرێت. كارنامه‌ی ئه‌م حكومه‌ته له مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ ئازادی سیاسی، رۆژنامه‌گه‌ریی و ده‌ربڕینی ناڕه‌زایه‌تیی گشتی دیاره و هیچ پڕشنگدار نییه. هه‌موو هه‌وڵێكی سیاسی وا وێنا ده‌كرێت كه فڵانه حزب ده‌یه‌وێ ئه‌م حكومه‌ته بڕوخێنێ! به‌داخه‌وه بیركردنه‌وه‌ی ئه‌منی، به‌كارهێنانی داموده‌زگای هه‌واڵگریی وه‌ك چه‌كێكی كاریگه‌ر له ساغكردنه‌وه‌ی ململانێ سیاسییه‌كاندا به‌كارده‌هێنرێ.
کاوە: شتێکی تر هەیە کە زۆربەی رووداوە گەورەکانی سەردەمی ئەم کابینەیەیش ئەمنین... بۆ نموونە کوشتنی کادیرێکی دیموکرات لەهەولێر و کوشتنی کادیرێکی پەکەە لە سلێمانی!
کاوە: تۆ وەکو ئۆئۆزسیۆنێکی کابینەکەی مەسروور بارزانی دەردەکەوی نەک وەکو رەخنەگرێکی سیستمی سیاسی کوردستان. ئەمە کاردانەوەی دەرپەڕاندنتە لەهەولێر یان فیعلەن کابینەکە شایانی رەتکردەوەیە؟
رێبوار: من ئۆپۆزیسیۆنی كابینه‌ی نۆیه‌م نیم، به‌ڵام له روانگەی ئه‌منییه‌وه ده‌توانم بڵێم وه‌كو دوژمنیش ده‌بینرێم! چونكه پێشاندانی بچووكترین ناڕه‌زایه‌تی یان په‌نجه خستنه سه‌ر برینێك وه‌كو دوژمنایه‌تیكردن لێك ده‌درێته‌وه. من به درێژایی ته‌مه‌نی نووسینم، نووسه‌رو شیکەرەوەی سیاسی بوومه تا ره‌خنه‌گر. بابه‌تی ره‌خنه و شیكردنه‌وه دوو باسی جیاوازن، به‌ڵام هه‌موو شیكردنه‌وه‌یه‌ك مه‌رج نییه به‌دڵی ده‌سه‌ڵاتبێ و ئه‌وه‌ش ده‌تخاته قاڵبی ئۆپۆزیسیۆنه‌وه. یان كاتێ هه‌مان شیكردنه‌وه بۆ دۆخی ئۆپۆزیسیۆن ده‌كه‌ی، خێرا ده‌ڵێن ئەها خۆی فرۆشت. من شانازی به‌وه ده‌كه‌م كه هێشتاش خه‌ڵكێكی زۆر هه‌یه، بۆم ده‌نووسن ئێستاش نه‌مانزانی تۆ له‌گه‌ڵ كێی؟
کوردستان فڕی بە دیموکراسییەوە نییە
کاوە: کاک رێبوار.. بەڕاستی هەرچەند دەکەم نازانم ئەم سیستمی حوکمڕانیی و حزبایەتییەی لە کوردستان هەیە چ مۆدێلێکە و دەچێتە کامە قاڵبی حوکمڕانی و سیاسەتکردنەوە. دیکتاتۆرییە یان دیموکراسییە.. خێڵەکیی و بنەماڵەییە یان شەبیهی پاشایەتیی! تۆ هیچ پێناسەیەکت پێ شکدێت بۆی؟
رێبوار: ئەگەر نەتوانم وەسفێکی دەقیق بکەم ئەوا له‌یه‌ك شت دڵنیام ئه‌ویش ئه‌وه‌یه كه ئەم ئەزموون و مۆدێلەی کوردستان فڕی به‌سه‌ر دیموكراسیه‌ته‌وه نییه. دیموكراسییه‌ت له سه‌ر ئاستی دنیاش له‌و شوێنانه‌ی كه هه‌یه و هه‌بووه له پاشه‌كشه‌دایه. بەڵام له كوردستان كه هه‌ر نه‌بووه و باسی كراوه، هیچ مودێلێكی حوكمڕانیی پایه‌دار وجودی نییه. به واتایه‌كی دیكه وه‌كو خۆت ده‌ڵێی نازانی ناوی بنێی چی، حزبه‌كان موڵكی بنه‌ماڵه سیاسییه‌كانن. سیستمه‌كه له‌سه‌ر بنه‌مای بنه‌ماڵه‌ی سیاسییه كه تێیدا بنه‌ماڵه‌كان به پێچه‌وانه‌ی سیستمی بنه‌ماڵه‌یی، له پێكدادانی به‌رده‌وامدان و، پریشكی ئه‌و پێكدادانانه‌ش به‌ر خه‌ڵك ده‌كه‌وێ. یه‌كێتی و پارتی به‌ناوی شۆِڕشه‌وه به‌شێكی زۆر له به‌ها بنچینه‌ییه‌كانی كۆمه‌ڵگا و سیستمی ژیانی كۆمه‌ڵایه‌تیی كوردستانیان له‌ناوبرد و، هیچ به‌دیلێكی دیكه‌شیان پێ نه‌بوو. چونكه ئه‌وه‌ی به درێژایی سه‌د ساڵی رابردوو میلله‌تی پێ له خشته براوه و ناونراوه شۆڕش له درۆیه‌كی گه‌وره زیاتر هیچی دیكه نییه. له عێراق یه‌ك شۆڕش كراوه كه ئه‌ویش شۆڕشی چوارده‌ی ته‌مموزه كه ده‌یویست له‌ڕێی چاكسازیی كشتوكاڵییەوە كۆتایی به ده‌ره‌به‌گایه‌تی بێنێ و، به كردنه‌وه‌ی قوتابخانه و خوێندنگه ته‌نانه‌ت له دورەده‌ستترین گونده‌كانیش ساختاری كۆمه‌ڵایه‌تیی عێراق بگۆڕێ، كه‌چی بنه‌ماڵه‌كان كه به‌رژه‌وه‌ندییان له‌وه‌دا نه‌بوو، له حكومه‌ت یاخی بوون و دواییش ناویان نا شۆڕش!
بۆیه زیاتر كێبه‌ركێ بووه له سه‌ر ئه‌وه‌ی كێ ده‌توانێ زیاترین ده‌ستكه‌وت بۆ خۆی و بنه‌ماڵه‌كه‌ی مسۆگه‌ر بكات. كاتێكیش لێك گیر بوونه، خه‌ڵكیان هه‌ر له ژێر ناوی شۆڕشه‌وه به كوشتداوه و، كه توانای به‌رده‌وامییان نه‌ماوه، له‌ژێر ناوی ئاشته‌وایی و یه‌كڕیزییه‌وه كێكه‌كه‌یان له نێوان خۆیاندا دابه‌شكردووه. بۆیه ئه‌م حوكمڕانییه‌ی ئێستا هیچ بنچینه‌یه‌كی عه‌قڵانیی نییه، چونكه شۆِش به‌رهه‌می عه‌قڵه. ئه‌گه‌ر شۆڕشمان كردبایه ئێستا ئه‌وه حاڵمان نه‌ده‌بوو. ئه‌مانه هه‌ر له رۆژی یه‌كه‌مه‌وه هیچ دیدگایه‌كیان بۆ به‌ڕێوه‌بردن و ئایینده نه‌بووه.
کاوە: ئەوسا دەمانوت سیستمی بنەماڵەییە، بەڵام ئێستا دەرکەوتووە بنەماڵەییش نییە. نموونەی کوڕ و برازاکانی تاڵەبانی و کوڕ و برازاکانی بارزانی. لە هەڕەمی دەسەڵاتدان، بەڵام لە دەسەڵاتدا چوونیەک نین!
رێبوار: راسته بنه‌ماڵه‌یی ته‌واویش نییه. له سیسته‌مه بنه‌ماڵه‌ییه‌كاندا، بنه‌ماڵه سه‌رۆكێكی هه‌یه كه هه‌موو گوێڕایه‌ڵی ئه‌ون، كه‌س له قسه‌ی ئه‌و ده‌رناچێ و هه‌ر زووش جێگره‌وه‌یه‌كی بۆ دوای خۆی به عه‌له‌نی راگه‌یاندووه و دواتر هه‌مووان به‌یعه‌تی له‌گه‌ڵ ده‌كه‌ن. به‌ڵام ئایا له كوردستان وایه؟ یه‌كێتی سی ساڵ منداڵی ره‌شوڕوتی ئه‌و وڵاته‌ی به كوشت دا، چییه وه‌للا دژی بنه‌ماڵه‌ین! حاڵیان دیاره. درۆكردن و خۆشاردنه‌وه له‌ژێر دروشمی دیموكراسی و ئازادیدا، وایكردووه كه به ئاشكرا نه‌توانن سیستمه‌كه په‌یڕه‌و بكه‌ن، ئه‌گه‌رنا باشترین ئیشیان ئه‌وه‌یه كه ئیعلانی بكه‌ن كه ئێمه باوه‌ڕمان به‌و سیستمه‌یه و تا ئێره‌شمان هه‌ر وا هێناوه. ئه‌وكاته خه‌ڵك ئیستراحه‌ت ده‌كات.
لاوازەکان لە سەرکردایەتیدان
کاوە: بە دەرکەوتنی مەسروور بارزانی وەکو سەرۆکی حکومەت، ئیتر مەکتەبی سیاسی پدک کەوتە حاڵەتی غەیبووبەوە! بەڕاست مەکتەبی سیاسی پارتی ماوە؟
رێبوار: سیستمی حزبایه‌تی له كوردستان كۆتایی هاتووه، دوو جۆر حزب هه‌یه له هه‌موو دنیا، حزبی ئایدۆلۆژیی و حزبی کۆنژۆکتور (واتا هی زه‌رفێكی دیاریكراو). حزبه ئایدۆلۆژییه‌كان به‌رهه‌می سێ چیرۆكی سه‌ده‌ی بیسته‌من(فاشیزم، لیبرالیزم و كۆمۆنیزم) حیكایه‌تی فاشیزم له‌گه‌ڵ جه‌نگی جیهانی دووه‌م كۆتایی هات، كۆمۆنیزمیش له‌دوای روخانی دیواری به‌رلینه‌وه و، حیكایه‌تی لیبرالیزمیش ده‌ركه‌وت درۆیه‌كی شاخداره! ئه‌گه‌رچی تائێستا به‌رده‌وامه و له زۆر شوێن له‌گه‌ڵ ئایدۆلۆژیای ئایینیش لێكدراون وه‌ك: دیموكرات مه‌سحی و ئیخوانولموسلمینه‌كان، به‌ڵام له هه‌موو روویه‌كه‌وه حزبه‌كانی كوردستان حزبی کۆنژۆکتورن، له پارتییه‌وه بگره تا نه‌وه‌ی نوێ. ئامانج له دروستبوونیان ره‌نگبێ سه‌ره‌تا شتێكی دیكه بووبێ، به‌ڵام په‌رچه‌كردار بوونه و، خێرا ته‌حویل بوونه بۆ حزبی بنه‌ماڵه. حزبی عه‌شیره‌ت و ناوچه‌یه‌كی دیاریكراو. بۆیه دوا بڕیار هه‌میشه لای بنه‌ماڵه بووه و، كاركرد و ساختاری حزبی له بنی بنه‌وه‌ڕا تا سه‌ری سه‌رێ، هه‌مووی له خزمه‌تی پیرۆزكردن و گه‌وره‌كردنی بنه‌ماڵه بووه. ئه‌و میكانیزمانه‌ی كه بۆ بڕیاردان و كار دایانناون، ئه‌گه‌ر له خزمه‌تی بنه‌ماڵه‌دا نه‌بووبن، به‌قه‌ده‌ر پووشێك لای ئه‌وان ئه‌رزشی نه‌بووه. ئه‌منیه‌تی بنه‌ماڵه هێڵی سووره، بۆیه میكانیزمه‌كانی خۆپاراستنیش هه‌ر ئه‌وان به‌رهه‌می دێنن و، كه‌سیش له فه‌رده‌كانی بنه‌ماڵه، كه هه‌موویان چاره‌نووسیان به‌یه‌كه‌وه گرێدراوه، موعته‌میدتر نییه. هه‌ر بۆیه‌شه ده‌بینی مه‌ركه‌زی قه‌رار له شوێنێكی دیكه‌یه.
کاوە: خۆ سەرکردایەتی ینک ڕەنگیان هەیە، بەڵام لە ڕووداوەکانی هەشتی تەممووزدا دەرکەوت نە سەنگیان هەیە نە دەنگ. نەوەی نوێی بارزانی و تاڵەبانییەکان بڕوایان بە دیسپلینی حزبیی هەیە؟
رێبوار: بۆ ئەوەی هه‌یمه‌نه و گه‌وره‌كردنی بنه‌ماڵه و، گه‌یشتنی فه‌رده‌كانی بنه‌ماڵه به هه‌ره‌می ده‌سه‌ڵات مسۆگەربێ، هه‌رچی خه‌ڵكی بێ كه‌فائه‌ت و لاواز هه‌بوو، خزاندیانه ناو سه‌ركردایه‌تییه‌وه. خه‌ڵكی بێ كاره‌كته‌ر و ماستاوچی كه هیچ پێشینه‌یه‌كی سیاسی و ئه‌زموونێكی ئه‌وتۆیان نه‌بوو، له‌سه‌ر بنه‌مای وه‌لائیان بۆ بنه‌ماڵه خرانه ناو لیسته براوه‌كان و بوونه خاوه‌نی پێگه‌یه‌ك كه ره‌نگبێ قه‌ت شایه‌نی نه‌بووبن. سه‌ركردایه‌تیی یه‌كێتیش وه‌كو سه‌ركردایه‌تیی پارتی و هه‌موو حزبه‌كانی دیكه كه ده‌بینن خیلافێك له‌ناو بنه‌ماڵه‌دا دروست ده‌بێ، هه‌وڵ ده‌ده‌ن رۆڵی ته‌ماشاچی و له باشترین حاڵه‌تیشدا ناوبژیكار ببینن و، له‌وه زیاتر ناتوانن بچنه پێش، چونكه هه‌مووی له‌وه ده‌ترسێ كه ببێته قوربانی.
سه‌باره‌ت به دیسیپلینی حزبیش، كاتێك شتێك به‌ناوی حزب وجودی نه‌بێ، دیسیپلین له كوێیه؟ ئه‌گه‌ر به دیسیپلینی حزبیی بێ، چۆن فه‌رده‌كانی بنه‌ماڵه وه‌ك یاریی مار و په‌یژه خۆیان له ژماره سفره‌وه، به‌په‌یژه سه‌رده‌كه‌ون بۆ سه‌د و، ئه‌وانه‌ی پێش خۆیان كه چل ساڵه به حیسابی خۆیان عاره‌ق و خوێن ده‌ڕێژن له نه‌ودونۆ ده‌بێ ماره‌كه بیانخوات و بیانباته‌وه بۆ سفر؟! كه‌سانی وا له‌ناو بنه‌ماڵه‌كاندا حوكمیان به‌ده‌سته كه خه‌ڵك هه‌ر ناویشی نه‌بیستوون و هی وا هه‌یه كه دوای چه‌ندین ساڵ له وه‌رگرتنی به‌پرسیارێیه‌تی، خه‌ڵك وێنه‌كه‌شی نه‌بینیوه.
دەترسام خۆم بخنکێنم
کاوە: با تۆزێک لەسەر دەرپەڕاندنت لەهەولێر بووەستین، ئایا تۆ سکاڵای یاساییت لەسەر تۆمارکراوە، یان غەزەبی شەخسیی؟
رێبوار: ئینسان ناتوانێ باسی هه‌موو شتێك بكات. مانگی ئابی 2001 له‌سه‌ر نووسینێكی كورت كه نووسیبووم "ده‌بێ بارزانی و تاڵه‌بانی داوای لێبوردن له خه‌ڵكی كوردستان و خانه‌واده‌ی كوژراوانی شه‌ڕی ناوخۆ بكه‌ن" 14 رۆژ له ئاسایش ده‌سبه‌سه‌ریان كردم. من هه‌میشه عونسورێكی سه‌ركێش و متمانه‌پێنه‌كراوی ناو مێدیای پارتی بوومه و باجه‌كه‌یشیم داوه. هاتنی مه‌سرور بارزانی و ستافه‌كه‌ی بۆ حكومه‌تی عه‌له‌نی، وا وێنا ده‌كرا كه وه‌ك ئه‌وه‌ی شۆڕشێك كرابێ و هه‌موو شتێك له سفره‌وه ده‌ستیپێكردبێ. ئه‌مه بۆ كه‌سانێك كه له‌ناو مه‌زومه‌ی حزبدابن و قه‌بوڵی بكه‌ن، سوكایه‌تییه به رابردوو. هه‌موو كه‌س(دوور له سوكایه‌تی و بێڕێزی) ئازاده بۆچوونی خۆی له‌سه‌ر ئه‌و كه‌سانه ده‌رببڕێ كه حوكمیان ده‌كه‌ن، به‌ڵام به داخه‌وه ئه‌وه وه‌كو كوفر سه‌یر كرا. سه‌ره‌تا په‌ڕ و باڵیان كردم و، رێگه‌یان نه‌دا له رووداو بابه‌ت بنووسم و به‌رنامه‌م هه‌بێ. دواتر بۆ ماوه‌یه‌كی كورت ده‌ستم پێكرده‌وه، كه‌چی حه‌فته نه‌بوو، وتاره‌كانم له‌سه‌ر ئینته‌رنێت لا نه‌بردرێن. دیسان گه‌یشته‌وه ئه‌وه‌ی كه ئه‌مجاره‌یان به ته‌واوه‌تی له رووی قوتی ژیانیشه‌وه، هه‌موو په‌یوه‌ندییه‌كانی منیان له‌گه‌ڵ رووداودا بڕی. ئه‌مانه هه‌مووی سه‌به‌بی ئه‌وه بوو كه هیچ ئایینده‌یه‌ك له كوردستان شك نه‌به‌م و، ده‌ستی خێزان و منداڵم بگرم و بگه‌ڕێمه‌وه سوید.
راستییه‌كه‌ی له شتی دیكه‌ش ده‌ترسام كه تۆمه‌تی دیكه‌م بۆ هه‌ڵبه‌سترێت و، دوایی له‌ناو زیندان خۆم خۆم بخنكێنم!
ئه‌وه‌ی كه گوایه من پۆستێكم له فه‌یسبووك كردووه و له‌وێ هانی خه‌ڵكم داوه بۆ شكاندنی قه‌ره‌نتینه، بێ ئه‌ساسترین تۆمه‌ته، چونكه له‌و وڵاته‌ی كه ئێستا من هاوڵاتیی ئه‌وم، ئازادی بانگه‌شه‌كردن بۆ لێنه‌دانی ڤاكسینیش هه‌یه و، له‌و رۆژه‌ی كه كۆڕۆنا په‌یدا بووه، بۆ یه‌ك سه‌عاتیش قه‌ره‌نتین نه‌بووه و، به‌ستنی ماسكیش جگه له‌ناو فڕۆكه ئیجباری نه‌بووه. ئه‌و كاته‌ی ئه‌و پۆسته‌م نووسی به یه‌ك وشه باسی كوردستانم نه‌كردووه.
ئینجا به ده‌یان كه‌سی دیكه له كوردستان له دژی قه‌ره‌نتین و رێكاره‌كانی حكومه‌ت هه‌م له سۆشیالمێدیا و هه‌م له مه‌جراكانی دیكه‌ی مێدیاوه دژایه‌تیی خۆیان پێشان داوه. بۆچی ته‌نیا من؟ بۆچی پاشنیوه‌ڕۆی 28 ئازار داواكاری گشتیی سكاڵا ده‌كات و سه‌عات 12ی ئه‌و شه‌وه دادوه‌ری ئێشكگر فەرمانی ده‌ستگیركردنم ده‌دا!؟ ئه‌گه‌ر قانوون له كوردستان وا خێرا كار ده‌كات بۆچی 14 مانگ (به‌ده‌ل به‌رواری) له زینداندا بوو تا دادگایی بكرێت؟
کاوە: وردتر تۆ بەچی تاوانبارکراویت؟
رێبوار: گوایه من مۆبایلم خراپ به‌كار هێناوه و هێشتا فێر نه‌بوومه چۆن مۆبایل به‌كار بێنم!
لە نێجیرڤانەوە نزیک نیم
کاوە: هەن کە پێیانوایە تۆ وەکو ڕۆژنامەنووسێک قوربانیی ناکۆکییە خشکەییەکانی نێوان نێچیرڤان و مەسروور بارزانیت. نێچیرڤان بارزانی راستەوخۆ ئاگاداری ئەم کێشەیەی تۆیە؟
رێبوار: وه‌ك له وه‌ڵامی یه‌كه‌میشدا باسم كرد، هه‌میشه ئینسانه‌كان هه‌وڵ ده‌ده‌ن له‌زگه‌یه‌كت پێوه بچه‌سپێنن تا به هۆیه‌وه ئاسانتر ته‌عریفت بكه‌ن. من به شه‌خسی كه‌سێكی نزیك له نێچیرڤان بارزانی نه‌بوومه. كه‌سه نزیكه‌كان ئه‌وانه‌ن كه له‌گه‌ڵ ئەودا راسته‌وخۆ كار ده‌كه‌ن. من به‌شێوه‌ی ناڕاسته‌وخۆ له‌و شوێنه كارم كردووه و به شانازیشه‌وه یه‌كێك بووم له دامه‌زرێنه‌رانی كه نێچیرڤان بارزانی ته‌مویلی كردووه. دیسان به شانازییه‌وه ده‌ڵێم كه نێچیرڤان بارزانی له ناخه‌وه باوه‌ڕی به ئازادی راده‌ربڕین هه‌بووه. بڕۆن سه‌یری وتاره‌كانی من بكه‌ن له رابردوودا كه ده‌یانجار به شێوازی جیاجیا رای خۆم له‌سه‌ر هه‌ڵه و كاركردی حكومه‌ت نووسیوه. له كوێ؟ له‌و شوێنه‌ی كه خۆی ته‌مویلی كردووه، ئه‌گه‌ر ده‌ستخۆشیم لێنه‌كرابێ، بۆ یه‌ك چركه‌ش سزا نه‌دراوم. له‌سه‌رده‌می ئه‌ودا گرتنی رۆژنامه‌نووس و چالاكی مه‌ده‌نی به‌و شێوه نه‌بوو. ئه‌وه‌ی له رووداو له‌سه‌رده‌می ئه‌ودا به حكومه‌ت و حوكمڕانی گوتراوه، ره‌نگبێ له كه‌م مێدیای ئۆپۆزیسیۆنیش توانرابێ به‌و شێوه‌یه باس بكرێت.
من هه‌موو ته‌مه‌نم هیچ له‌ناو پارتی فێر نه‌بووبم ئه‌وه فێر بوومه و ده‌زانم كه هه‌ر كه‌سێك بیه‌وێ له‌سه‌ر حیسابی ململانێی خێزانیی ناو بنه‌ماڵه سودمه‌ندبێ، ملی ده‌شكێ. شه‌خسی خۆم هه‌میشه نه‌سیحه‌تی ئه‌و كه‌سانه‌شم كردووه كه قه‌ت شتی وا نه‌كه‌ن. به‌ڵام ده‌بینی كه ته‌وه‌جوهێك هه‌یه به زۆری زۆرداری ده‌یه‌وێ ئیعجابی تۆ یان هاودیدی تۆ وه‌كو وه‌لائێكی جه‌نگاوه‌رانه له مه‌یدانی شه‌ڕێكی دیكه‌دا پێناسه بكات! بێ ئه‌وه‌ی خۆت و مه‌ولاشت ئاگاداربن، سزا ده‌درێ و ده‌تهاڕن. تا ده‌ته‌وێ شه‌رحی حاڵی خۆت بكه‌ی، كه‌لـله‌پاچه‌یان كردووی. به‌ڵێ من سزا دراوم و سزاكه‌شم به‌رده‌وامه. به‌ڵام ئه‌وه په‌یوه‌سته به روانگەی خۆم بۆ ژیان و سیاسه‌ت. قه‌ت نامه‌وێ من له رۆژنامه‌نووسێكی سیاسییه‌وه، ئه‌و له‌زگه‌یه‌م لێبدرێ كه له‌سه‌ر پشتیوانی یان هاودیدی له‌گه‌ڵ نێچیرڤان بارزانی سزا دراوم. نه‌خێر من له‌به‌ر ئه‌وه‌ی رێبوار كه‌ریم وه‌لیم سزا دراوم و، هه‌موو كه‌سیش كه‌متازۆر (فازڵ میرانیی لێده‌رچێ) به كاك نێچیرڤانیشه‌وه ئه‌وه ده‌زانێ. به‌ڵام دیسان هه‌ر ئه‌وانه‌ی ئه‌و قسانه ده‌كه‌ن، حیكایه‌تێكی دیكه‌یان ده‌ست پێكردووه كه من ئێستا سه‌ر به لاهوور شێخ جه‌نگیم!
کاوە: بەڕاست چ شتێک تۆ بەلاهوور شێخ جەنگییەوە دەبەستێتەوە چونکە ئێستا زۆر ئەم قسەیە دەکرێ کە رێبوار سەر بەلاهوورە؟
رێبوار: راستییەکەی من خۆشم لەوە تێناگەم. پێشتر گوتم کە شرۆڤەی سیاسی دەکەی، ئەگەر بە دڵی ئەوان نەبێ مانای وایە دژایەتییان دەکەی. من لە ھەموو ژیانمدا لاھوور شێخ جەنگیم لە نزیکەوە نەبینیوە. بەڵام ئێستا ھەر کەسێک پەیوەندی لەگەڵدا ھەبێ وەک خائین و خۆفرۆش سەیر دەکرێ، لە کاتێکدا کە لاھوور لە دوای ١٦ ئۆکتۆبەرەوە داوای دروستکردنی لیژنەی لێکۆڵینەوە دەکات و خۆیشی دەیانجار ھاتۆتە ھەولێر و لەگەڵ پارتیش دانیشتووە، کەچی بە تۆمەتی پەیوەندی بە لاھوور شێخ جەنگییەوە خەڵک بە مانگ لە زیندان پەستێنراوە.
لاهوور لیست دروست دەکات
کاوە: ئەی خوێندنەوەت چیە بۆ داهاتووی سیاسی لاهوور دوای ٨ی تەمموز؟
رێبوار: من ھەر لە رۆژی یەکەمەوە کە ٨ی تەمموز روویدا، پێموابوو کە ئەوە سەرەتای کۆتایی تەمەنی سیاسیی لاھوور شێخ جەنگییە لە ناو یەکێتیدا. یەکێتیی ئێستا بە پلەی یەکەم میراتی بنەماڵەی برایم ئەحمەدە ئینجا تاڵەبانی. بۆیە کوڕەکانی تاڵەبانی دووجار میراتگرن. لاھوور شێخ جەنگی رۆڵێکی گرنگی ھەبوو لە ھەستاندنەوەی یەکێتی لە دوای نەمانی مام جەلال، بەڵام ھەر رێک دوای کۆنگرە من و زۆر کەسی دیکەش کە شارەزای وەزعی ناوخۆی یەکێتی بوون، پێمانوابوو کە ئەم دوو سەرە لە مەنجەڵێکدا ناکوڵێن و زوو یان درەنگ یەکیان کودەتا بەسەر ئەوی دیکەدا دەکات ئەوەش روویدا. ئەگەر پارتی و کوڕانی تاڵەبانی رێگری نەکەن، بە بۆچوونی من لاھوور شێخ جەنگی بۆ ھەڵبژاردنەکانی کوردستان لیستی دەبێ و بە دووریشی نازانم کە ئەگەر ھەڵبژاردنێکی کەمێک خاوێن بکرێت، لیستەکەی ببێتە دووەم حزبی کوردستان.
کاوە: ئەی هەڵوێستی نێچیرڤان بارزانی چیە سەبارەت بە دەرپەڕاندنت لە هەولێر.. راستەوخۆ قسەی لەگەڵ خۆتا کردووە؟
رێبوار: راستییەکەی نازانم ھەڵوێستی چی بووە، چونکە راستەوخۆ قەت لەوبارەیەوە قسەم لەگەڵ نەکردووە. بەڵام دڵنیام ئەو دژی ھەر جۆرە بەرتەسککردنەوەی ئازادی رادەربڕینێکە. تەنانەت ھەر بەم دواییانە دیتتان کە لە مەسەلەی سزادراوانی بادیناندا، ھەڵوێستی تەواو جیاوازبوو.
پارتی لەگەڵ تورکیا لە یەکێتی و پەکەکەی داوە
کاوە: تۆ ئاگادار و شارەزای کاروباری تورکیایت، تورکیا لەگەڵ پارتی نێوانی باشە یان خودی نێچیرڤان بارزانی؟
رێبوار: په‌یوه‌ندی پارتی و توركیا، په‌یوه‌ندییه‌كی مێژووییه كه جوگرافیا، ئیمتدادی قه‌ومی و عه‌قیده‌یی رۆڵیان تێدا بینیوه. ئه‌گه‌رچی یه‌كه‌م سه‌رهه‌ڵدانی به‌ره‌نگاربوونه‌وه له‌سه‌رده‌می شێخ عه‌بدوسه‌لامی بارزانی دژی ئیمپراتۆریه‌تی عوسمانیی ئه‌و كاته بووه، به‌ڵام پارتی و بارزانییه‌كان هه‌میشه توركیایان وه‌كو فاكته‌رێكی حه‌یاتیی و ستراتیژی دیتووه. له سه‌رده‌می قیاده‌ی موه‌قه‌تیشدا، توركیا رێگه‌ی نه‌دا حه‌ره‌كه‌ته نوێیه‌كه‌ی تاڵه‌بانی به‌سه‌ر بنه‌ماڵه‌ی بارزانیدا زاڵبێ و ناڕاسته‌وخۆ پاڵپشتیی لێكردن. بۆیه له دوای 1991 یشه‌وه توركیا بووه سه‌رچاوه‌ی داهات و بژێوی پارتی و، له 1997یشه‌وه توركیا به عه‌له‌نی پشتی پارتیی گرت و له قوڵایی خاكی كوردستان په‌لاماری سه‌نگه‌ره‌كانی یه‌كێتی و په‌كه‌كه‌ی دا. ئه‌وی دیكه‌ش هه‌موو كه‌س ده‌زانێ كه چه‌ندینجار له له‌شكركێشییه‌كانی سوپاری توركیا بۆ ناو كوردستان و بۆ لێدانی په‌كه‌كه، پارتی و تورك پێكه‌وه شانبه‌شانی یه‌كتری بوونه. ئه‌وه ده‌ڵێم بۆ ئه‌وه‌ی روون بێته‌وه كه پێشینه‌یه‌كی مێژوویی هه‌یه. به‌ڵام به‌نسبه‌ت ئێستا، پێموایه ئه‌ندازیاری ئه‌و گه‌رموگوڕییه‌ی كه تا چه‌ندساڵ پێش ئێستاش له نێوان توركیا و پارتیدا هه‌بوو، نێچیرڤان بارزانی بوو. په‌یوه‌ندییه شه‌خسییه‌كانی نێچیرڤان بارزانی له 2005 به‌و لاوه، زۆر شتی گۆڕی. هه‌موو جارێ خۆی به توركه‌كانی ده‌گوت:" ئێوه سه‌رده‌مێك250 هه‌زار سه‌ربازتان له‌سه‌ر سنور كۆكردبۆوه بۆ په‌لاماردانی كوردستان، كه‌چی ئێستا ئاستی بازرگانیمان گه‌یشتۆته ملیاردها دۆلار."
په‌یوه‌ندییه‌كی توندوتۆڵ و زۆر دۆستانه له نێوان نێچیرڤان بارزانی و سیاسییه‌كانی توركیا به ئه‌كه‌په و غه‌یری ئه‌كه‌په‌وه هه‌یه، ته‌نانه‌ت له‌گه‌ڵ په‌كه‌كه‌ش كه ئه‌گه‌ر تا ئه‌م ساته شتی نه‌خوازراو له نێوان پارتی و په‌كه‌كه رووی نه‌داوه، ئه‌وه حیكمه‌تی نێچیرڤان بارزانییه، ئه‌گه‌رنا له هه‌ردوولا مه‌یلی ئه‌و سه‌ركێشییه زۆره.
دوای ریفراندۆم و هه‌موو ئه‌و شتانه‌ی رووی دا، تاكه وڵاتێك كه ده‌روازه‌كانی دانه‌خست توركیا بوو و هاوكات، یه‌كه‌م وڵاتی ئیقلیمیش بوو كه له 2018 نێچیرڤان بارزانییان وه‌كو سه‌رۆكی حكومه‌ت بانگهێشتی مه‌راسیمی ته‌حلیفی ئه‌ردۆغان كرد.
لە کابینەکانی نێچیرڤاندا پەیوەندییەکانی تورکیا و هەولێر باش بوو، تاڕادەیەکیش لەگەڵ تاران بەڵام ئێستا ئەو گەرموگوڕیانە نابینرێن.
کاوە: ئەی کابینەکەی مەسروور بارزانی توانیویەتی هاوسەنگی ڕاگرێ لەنێوان تاران و ئەنقەرەدا؟
رێبوار: به قه‌ناعه‌تی من دوای ریفراندۆم له 2017 سه‌راپای په‌یوه‌ندییه‌كانی كوردستان له‌گه‌ڵ دنیای ده‌ره‌وه و به تایبه‌تیش له‌گه‌ڵ ئێران و توركیا، بومه‌له‌رزه‌یه‌كی 9 پله‌ی ریخته‌ری لێیدا. ئه‌وه‌ی كرابوو داڕما و بوو به كه‌لاوه. باشمان كرد یان خراپمان كرد؟ ئه‌وه مێژوو وه‌ڵامی ده‌داته‌وه. چوار ساڵه باجی زۆرمان داوه و زۆر شتمان له‌ده‌ستداوه. كوردستانێك كه ته‌نیا له یه‌ك ساڵدا به ژماره، سه‌رۆك، وه‌زیری ده‌ره‌وه و كاربه‌ده‌ستی گه‌وره گه‌وره‌ی 32 وڵاتی دنیا له ئه‌مریكاوه بگره تا كۆمكاری عه‌ره‌بی رووی تێكرد، به‌رپرسانی كوردستان فریای پێشوازیكردنیان نه‌ده‌كه‌وتن، کوونەپه‌پووی تێدا خوێنرا. ئه‌گه‌ر له‌سه‌رێكه‌وه خه‌ڵكێك وایدابنێ كه بڕیاری ریفراندۆم هه‌ڵه بووه، به‌ڵام ئه‌و دیوه‌شی هه‌یه كه دنیا چه‌ند قاسی و بێهه‌ڵوێسته.
په‌یوه‌ندیی له‌گه‌ڵ ئێران و توركیا خراپه، ئه‌و گوتاری مه‌یدانخوازییه‌ی كه له هه‌ولێره‌وه رووی له تارانه یان بێمنه‌تی له توركیا، عاقیبه‌تی ئه‌وه‌یه كه دڕۆنه‌كانیان ئاراسته‌ی هه‌ستیارترین شوێنه‌كان ده‌كه‌ن. هه‌ولێر به پێچه‌وانه‌ی زۆر شوێنی دنیا یه‌كێكه له‌و شوێنانه‌ی كه كه‌مترین توانای رووبه‌ڕووبوونه‌وه له‌گه‌ڵ په‌لاماره نه‌بینراوه‌كاندا هه‌یه. بۆیه پێشكه‌وتنی ته‌كنۆلۆژیا كه ئێستا دنیا به ئایینده‌ی مرۆڤایه‌تییه‌وه مه‌ژغوڵه و خه‌ریكی به‌رهه‌مهێنانی عه‌قڵی ده‌ستكرده، شه‌ڕه‌كان و ئامرازه‌كانی گوشاری بردۆته قۆناغێكی تازه‌وه. تاران تاقه‌تی تكا و رجای نییه، درۆنێكت بۆ ده‌نێرێ، به‌یانی به بێجامه‌وه خۆت ده‌گه‌یه‌نییه تاران. تورك ده‌ڵێ ئاوا بكه‌ن، ده‌یڵێی نایكه‌م، به‌یانی ره‌مبه‌ت لێوه دێنێت! پارتی و یه‌كێتی یان هه‌ردوو بنه‌ماڵه‌ی سیاسی بۆ مانه‌وه‌ی خۆیان مه‌حكومن به‌وه‌ی كه موالیی تاران و ئه‌نقه‌ره‌بن، هیچ ئامرازێكی ململانێی كاریگه‌ریان له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و دوو وڵاته و ته‌نانه‌ت سوریای وێران و به‌غدای بێساحه‌بیش پێ نییه. بۆیه عاقیبه‌تی رێوی هه‌ر دووكانی كه‌وڵفرۆشه.
کوردی چاک دەبێ لە بەغدابێ
کاوە: لە دوای ۲۰۰٥ شتێک هەیە، هەر سیاسییەکی کورد لە هەرێم جێی نەبێتەوە دەچێتە بەغدا، جێ نەبوونەوە بەو مانایە کە ئیتر لە کوردستان پۆست نامێنێتەوە بۆی، بۆ نموونە مام جەلال و د.بەرهەم، تۆیش راستەوخۆ و ناڕاستەوخۆ ئاماژەت بەوەداوە سەرکۆماری عێراق بۆ پارتی دەبێ و نێچیرڤانیش دەبێتە سەرکۆمار. ئایا مەسەلەکە ئەوەیە کە دوای سەرۆکی هەرێم لە هەرێمی کوردستان جێی نێچیرڤان نابێتەوە؟
رێبوار: من به‌غدا وه‌ك شوێنی په‌ڕاوێز خستن نابینم بۆ كه‌سێك كه كاریزمابێ. مام جه‌لال كاریزما بوو، هه‌یبه‌ت و شكۆی بۆ به‌غدا گه‌ڕانده‌وه. مام جه‌لال(وه‌كو شه‌خس) پیاوی ده‌وڵه‌ت بوو. ئه‌وانی دوای ئه‌و هاتن ناگه تۆزی پێی. به‌ڵام من پێموایه نێچیرڤان بارزانی زۆر سیفه‌تی مام جه‌لالی تێدایه، ته‌نانه‌ت له خودی مام جه‌لالیش بیستراوه كه گوتویه‌تی من ئه‌گه‌ر یه‌ك میراتگری سیاسیم هه‌بێ نێچیرڤان بارزانییه. بۆیه له‌و روانگه‌یه‌وه، من پێموایه له دوای 2017 ه‌وه ئیتر كورد له جیاتی ئه‌وه‌ی بیر له سه‌ربه‌خۆیی بكاته‌وه، بیر له داگیركردنی پایته‌ختی ئه‌و وڵاتانه بكاته‌وه كه تێیاندا ده‌ژیت. نمونه‌یه‌كی ساده‌ت بۆ دێنمه‌وه له دوای 1946ه‌وه كه كۆماری مهاباد و ئازه‌ربایجان له ئێران دروستبوون و له‌ناو بردران، ئازه‌رییه‌كانی ئێران ستراتیژیه‌تی خۆیان گۆڕی. نه جارێكی دیكه بیریان له‌سه‌ربه‌خۆیی كرده‌وه و نه‌حزبی سیاسی و قه‌ومییان درووست كردەوە. بیست ملیۆن ئازه‌ریی له ئێران هه‌یه كه وا بۆ 40 ساڵ ده‌چێ هه‌موو جومگه‌كانی حوكمڕانیی ئێرانیان كۆنتڕۆڵكردووه، هه‌رچی سه‌رمایه و سه‌روه‌ت و سامانی ئێرانه له ده‌ست ئه‌واندایه، ته‌نانه‌ت به‌رژه‌وه‌ندیخوازییان وایكردووه، له مه‌سه‌له‌ی ئه‌رمینیا و ئازه‌ربایجاندا، پشتی ئه‌رمه‌ن بگرن نه‌ك هاوزمانه‌كانی خۆیان. بۆیه ده‌ڵێم ده‌بێ نێچیرڤان بارزانی بچێته به‌غدا. هه‌رچی كوردێك كه شتێكی له‌باردایه، ده‌بێ له به‌غدا و نه‌جه‌ف و كه‌ربه‌لا بێ.
مام جه‌لال به دوو جێگره كه هه‌ردووكیان مافی ڤیتۆیان هه‌بوو، روبعێكی ده‌سته‌ڵاته‌كانی به‌رهه‌م ساڵحی نه‌بوو(كه پارێزگارێكی كوردی بۆ كه‌ركوك پێدانه‌نرا)، به‌ڵام عه‌ره‌بی شیعه و سووننه‌ی هه‌موو عێراق و مه‌نتیقه‌كه‌ی له‌سه‌ر یه‌ك په‌نجه ده‌خولاندنه‌وه. ئا نێچیرڤان بارزانی بچێته به‌غدا، ئه‌گه‌ر نه‌توانێ پارێزگارێكی كوردیش دانێ، دڵنیان توركمانێك داده‌نێ كه سه‌دقاتی كورده‌كه خزمه‌تی خه‌ڵكی كه‌ركوك بكات!
ئه‌گه‌ر نێچیرڤان بارزانی بیه‌وێ له‌ناو ئه‌و مه‌عمه‌عه‌یه‌ی كوردستاندا، به‌رده‌وامبێ، زوڵمێكی گه‌وره له داهاتووی سیاسیی خۆی و میلله‌تی كورد و عێراقییه‌كان ده‌كات. ئه‌و لیده‌رێكه له ته‌رازی لیده‌ره گه‌وره‌كانی دنیا و له‌ناو كوردستاندا ون ده‌بێ.
کاوە: تۆ بەپێی ئەزموون و نزیکیت لە نێچیرڤان، ئایا لە کۆنگرەی ۱٤چارەنووسی ئەو چی دەبێ چونکە لە کۆنگرەی ۱۳بینیمان باڵەکەی ئەو بێ ڕۆڵ کران؟
رێبوار: به قه‌ناعه‌تی من هه‌موو شتێك په‌یوه‌سته به‌وه‌ی كه ئایا نێچیرڤان بارزانی ده‌چێته به‌غدا یان نا. ئه‌وه دوڕیانه‌كه‌یه كه ئایا نێچیرڤان بارزانی ده‌یه‌وێ له شامپۆنزلیگ یاری بكات یان هه‌ر له تاقمه ناوخۆییه‌كه‌ی خۆی بمێنێته‌وه. من وه‌كو نووسه‌رێكی سیاسی پێموایه كه رۆیشتنی بۆ به‌غدا جه‌مپێكی گه‌وره‌یه كه ئیتر كۆنگره و پێگه‌ی ئه‌و له‌ناو حزبدا، ده‌بنه شتی لاوه‌كی و كه‌مبایه‌خ. بۆ ئێستا كه جه‌نابی كاك مه‌سعود له ژیاندایه، هاوسه‌نگی تا رادده‌یه‌كی زۆر پارێزراوه و باوه‌ڕ ناكه‌م نێچیرڤان بارزانی هێنده موته‌مسیك بێت به پۆستی حزبیه‌وه.
کۆتایی ئەردۆغان نزیکە
کاوە: هەڵبژاردنی داهاتووی تورکیا چی پێ دەبێ بۆ ئەکەپە وخودی ئەردۆغان؟
رێبوار: هه‌ڵبژاردنه‌كانی حوزه‌یرانی 2023 ئه‌گه‌ر له واده‌ی خۆیدا بكرێت و ئه‌ردۆغان بۆ مانه‌وه‌ی خۆی، توركیا نه‌خاته دۆخی شه‌ڕ و باری نائاسایییه‌وه، ئه‌وا كۆتایی ته‌مه‌نی سیاسیی ئه‌ردۆغان و ئاكه‌په‌یه. ئه‌ردۆغان و حزبه‌كه‌ی كۆتاییان دێت
